Honeywell'den, Europa-Park'a 'CentralLine Akıllı Havalandırma' Uygulaması
Honeywell A.Ş., Almanya Europa-Park?taki 4D Sinema Salonunda kurduğu ?CentralLine Akıllı Havalandırma? uygulamasıyla enerji verimliliği sağlıyor?
Almanya Rust?taki Europa-Park, bünyesindeki 4D-Sineması?nda enerji verimliliği için ?CentraLine Akıllı Havalandırma? tekniklerini uyguluyor. Bu teknikler sayesinde, farklı unsurların en iyi şekilde birbirine uyum sağlayabileceği ve her bir işletim türüne özgü ayar programları kullanılmaktadır.
4D-Sineması
2004 yılından itibaren parkın atraksiyonlarına, Magic Cinema 4D de katılmıştır. Sinema, ziyaretçilerini dört boyutlu bir dünya ile karşılamaktadır: Görmek, duymak, hissetmek ve kavramak. Dünya çapında en büyük bağımsız çevre organizasyonu olan World Wide Fund for Nature?ın (WWF Almanya) işbirliği ile yapılmış olan ?Panda Vision? filmi, izleyicileri hayvanların dünyasına götürerek doğanın, bütün duyularla hissedilmesini sağlamaktadır. Etkileyici bir ses sistemi ve 19x9 metrelik devasa beyazperdesi ile kuşatılmış bir ortamda, balık yakalamak, kaplumbağalarla yüzmek ve yılanlara dokunmak...
Şaşırtıcı ve olağanüstü 3 boyutlu efektleriyle, izleyiciyi büyülenirken, değişik kokular alınmakta, taze rüzgar hissedilmekte veya ortalığı sis bulutu kaplamaktadır. Bu özel heyecanın oluşması için, filmin izlenmesi esnasında koltukları titreten ?Bodyshaker? adlı bir yapı da mevcuttur. Sinemada gerçekleştirilen bu uygulamalarla izleyicinin bütün duyularına hitap ediliyor.
4D temsilleri, sabah saat 10:00?dan parkın kapanmasına kadar sürmekte olup, her bir temsil 15 dakikalık süreci kapsamaktadır. Gösterimlerin arasında 15?er dakikalık aralar mevcuttur. Hafta içinde birçok kez saat 20.00?dan 24.00?a kadar 4D-tekniği ile desteklenen ve bilinen 2D tekniği ile güncel filmler gösterime sunulmaktadır.
4D-Tekniği havalandırma sistemine önemli sorumluluklar yüklüyor
Bu 4D-Tekniği, sinemanın havalandırma tesisine de önemli sorumluluklar yüklemektedir. 4D-sinema işletimi esnasında, film sahnesine göre uygun koku tavandan püskürtülmektedir. Suyun altında gerçekleşen sahnelerde az miktarda da olsa deniz suyu kokusu veya orman sahnelerinde taze ot kokusu püskürtülmektedir. Sahneye göre söz konusu olan kokunun bir diğer koku ile karışmaması için çok çabuk bir şekilde tekrar emilmesi gerekmektedir. Bunun nedeni ise izleyicilerin arta kalan kokulardan bir sonraki gösterimde kendilerini bekleyen sahneyi tahmin etmemeleridir.
Bu sebepten dolayı da sinema işletimi teknik prensipler gereği aşağıdaki üç işletim şeklinde gerçekleşmektedir:
- Europa-Park?taki etkinlikler çerçevesinde 4D gösterimleri,
- 4D birimleri ve gösterimleri ile güncel sinema filmleri arasında verilen aralar ve
- Gece işletimi
Havalandırma sisteminin öğeleri
Şekilde de gösterildiği gibi tesis, hava karıştırıcı kapaklardan (1) ve havalandırma kanalında direk olarak ateşlenebilen ve hava/hava ısı eşanjörü aracılığı ile havayı ısıtan hava ısıtıcısından (2) meydana gelmektedir. Hava ısıtıcısı ancak, hava akım kontrolünü sağlayan aygıt tarafından aktive edilirse çalışmaya başlayabilir. Hava gazı brülörü ayrıca, ısı emniyet sınırlandırıcısı ve kontrolü tarafından emniyet altına alınmaktadır. Soğutma için beş kademeli direk buharlaştırıcı (3) devreye girmektedir. Hava ısıtıcısının yanı sıra direk buharlaştırıcı da ayar sinyallerine hızlı bir şekilde tepki vererek sinema salonunda konforun artırılması için önemli bir katkı sağlamaktadır.
Hava besleme (4) ve egzoz (5) fanlarının devir sayıları, frekans çeviricileri (inverter) (6) aracılığı ile ayarlanmaktadır. Devir sayısı, oda ısısının ayar sapmasına göre değiştirilmektedir. Ayar sapması az ise, tesis konfor kısmında asgari dönme hızı ile çalışır.
Daha büyük ayar sapmalarında, ısıtma işletiminin yanı sıra soğutma işletiminin de havalandırma devir sayısı azami devir sayısına yükseltilmektedir.
Ayar tekniği
Devreye konulmuş olan CentraLine-ayar tekniği, havalandırma tesisinin her türlü işletim türünde var olan bütün tasarruf potansiyelini en etkin biçimde kullanmaktadır. 4D-işletiminde kokuların püskürtülmesinden sonra, ayar sistemi, sinema tesisinden bir sinyal alarak gösterimin sonuna kadar hava karışım işletimini % 100 dış hava payına dönüştürür. Tesis bu sayede, farklı kokuların karışmasını engellemektedir.
Bunun yanı sıra, dış hava işletimi esnasındaki enerji verimliliği aşağıda belirtilen fonksiyonlar ile sağlanmaktadır:
- İç ve dış kısımdaki ısı farkını mümkün olduğunca düşük bir seviyede tutabilmek için yaz ve kış uyumlu, değişken nominal değerler,
- Değişken hava akımı yardımı ile ihtiyaca göre hava miktar ayarı,
- Havalandırma devir sayısı kullanımının düzensizleşmesi durumunda hava kalite ayarlaması ve
- Konfor işletimi veya sıfır enerji bandı.
Tesis, düzenli film gösterimlerinde veya 15 dakikalık aralarda, hava karışım işletimi ile ayarlanmaktadır Bu sayede, ek olarak elde edilen enerji tasarrufu aşağıdaki şekilde sağlanmaktadır:
- Az miktarda dış hava payı,
- Dış ısı ve mekan ısısına göre hava karışım kapakları dizisi dönüşümünün yanı sıra,
- Hava karışım kapaklarının ve havalandırma devir sayısının düzensizleşmesi durumunda devreye giren hava kalite ayarlaması.
Gece işletiminde ise, enerji verimliliği ve emniyet açısından aşağıdaki fonksiyonlar aktiftir:
- Kış döneminde asgari mekan ısısının denetlenmesi,
- Yaz döneminde azami mekan ısısının denetlenmesi ve bunun yanı sıra,
- Bağımsız gece soğutması.
CentraLine ayar tekniğinin devreye girmesi ile konfor ve hava kalitesi için uyulan ortalama hacim akımı % 22 oranında azaltılabilmiştir. Tasarrufun en büyük payını, dış hava payı ve ihtiyaç durumunda hava akımını değişik ayarlayan¹ değişken hava akımları ve hava kalite ayarlaması yardımı ile gerçekleşen hava miktar ayarı oluşturur. Karışık gaz algılayıcısı aracılığı ile yapılan hava kalite ayarlaması ve sinemanın değişken doluluk durumuna göre azami hacim akımı devreye girmektedir. Hava kalitesi ne kadar iyi ise, içeriye doğru aktarılması gereken temiz hava da bir o kadar azalarak ısıtma ve soğutma enerjisinin tüketimi yine aynı oranda azaltılmaktadır.
İçeriye ve dışarıya verilen havayı yönlendiren fanları kumanda eden frekans çeviricinin ayarlama sinyali, ısı ve hava kalite ayarının azami sinyalidir. Sıfır enerji bandında, havalandırıcılar asgari dönme sayısı ile çalışmaktadır. Mekan ısısının ayar sapması ne kadar büyük ise, havalandırıcı dönme sayısı da aynı oranda yüksektir. İzin verilen azami ayar sapmasında, havalandırıcı dönme/devir oranı % 100 olup, sinema salonunun içerisine hacim akımının aktarımı azami seviyede gerçekleşmektedir. Bu durum sadece, azami doluluğun yaşandığı ve dış ile iç hava arasındaki ısı farklılığının azami seviyede olması durumunda meydana gelmektedir. Hacim akımı direk olarak havalandırıcı dönme sayısı ile oranlı olarak artarsa, elektrik enerjisinin tüketimi de dönme sayısının³ üçüncü kuvveti kadar artış gösterir.
CentraLine ayar tekniği ile sağlanan enerji bilançosu tablo 1?de verilmektedir:
Tablo 1?de de görüldüğü gibi, havalandırıcıların elektrik enerjisi tüketiminin üçüncü güçten düşmeye başlamasıyla, ısıtma ve soğutma enerjisi için tüketimlerin orantılı olarak azalarak ortalama hacim akımına düştüğü izlenebilmektedir. Toplam enerji tüketimi, ortalamaların üzerinde olan ve % 27?ye varan bir oranda düşmektedir.
CentraLine frekans çeviricilerinin devreye girmesiyle, müşteriye kendi kullandığı elektrik kapasitesine göre elektrik enerjisindeki tasarrufu hesaplayabilen bir yazılım programı da sunulmaktadır. Bu sayede, havalandırıcıların satın alınması ve bakım masrafları ile birlikte masrafların % 10?unu oluştururken, toplam kullanım ömrü boyunca havalandırıcıların enerji tüketim masraflarının ise masrafların % 90?ını oluşturduğu görülmektedir.
Konfor
Tesis, konforun artırılması için ayarlanabilir hava çıkışlarına sahiptir. Bunlar, tavana monte edilmiş bulunmakta ve ısı işletimi içerisindeki havayı direk olarak aşağıda bulunan seyircilerin üzerine doğru yönlendirmektedir. Soğuk hava işletimi esnasında hava cereyanını engellemek için, hava çıkışları bu durumda yanlara doğru yönlendirilmektedir. Böylece soğuk hava, dış duvarlara doğru püskürtülmüş olmaktadır. Dışarıya doğru çıkmakta olan hava, yan duvarların alt kısmında bulunan, yaklaşık olarak bir metre yüksekliğindeki geniş alanlı ve delikli hava sacları tarafından emilmektedir. Bu sayede, seyircilerin bulunduğu alanın tamamında hava cereyanı hissedilmemektedir. {0>Egal bei welcher Witterung, die Kinobesucher erwartet eine angenehme Temperatur im Saal ? und das auf jedem der 448 Sitzplätze.<}0{> Hangi hava şartlarında olursa olsun, 448 oturma koltuğunun her birinde sinema ziyaretçilerini salon içerisinde hoş bir ısı konforu beklemektedir.
<0}
Emniyet
Seyircilerin emniyeti açısından, salon içerisinde altı tane kontrolör kontaklı, yangından koruyucu kapaklar monte edilmiştir. Bir yangın durumunda, parkın kendisine ait itfaiye hemen alarm vererek harekete geçirilmekte ve oluşan duman bir duman gazı fanı tarafından emilmektedir.
Düzenli bakım
Kusursuz ve enerji verimliliği içerisinde yer alan bir işletimi gerçekleştirebilmek için, tesis, her yıl olmak üzere bir CentraLine ortağı tarafından bakıma alınmaktadır.
Bakım esnasında CentraLine ortağı, ayarın en iyi konumda olmasını ve kontrolünü sağlar. Bu esnada ölçüm değerlerini analiz eder ve bunları daha önceki yılların değerleri ile karşılaştırır. Elde edilen sonuçlardan tasarruf önlemlerinin çıkarımı sağlanmaktadır. Bu bakım önlemleri sayesinde, sinemanın 2004 yılındaki açılışından bu yana, tesis içerisinde herhangi bir arıza meydana gelmemiştir.
Sonuç
4D-sineması, Europa Park?ın enerji verimliliğine bakış açısını yansıtmaktadır. Teknik açıdan çalışan elemanlar, 100?den fazla etkinliğin olduğu yerde, park alanı üzerinde ?enerji tasarruf dedektifleri? gibi dolaşmakta ve enerji tüketimini daha nasıl düşürülebileceği imkanını arayış içerisindedirler. Tüketimin düşürülebilmesi konusunda, 4D-sinemasının havalandırma tesisini ihtiyaca göre kumanda eden CentraLine?ın ayarlama taslağı da önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Bütün ayar fonksiyonları, on yıllarca süren bir deneyim temeline dayanarak, yıllar içerisinde sürekli olarak iyileştirilmiştir. Bütün tasarruf potansiyellerinin ortaya çıkarılabilmesi için, CentraLine ortağı, tesisi ilk önce direk olarak dinlenme parkının özel taleplerine göre olan uyumunu sağlamıştır. İhtiyaç duyulan tesis fonksiyonlarını, Coach konfigürasyon yazılımı ile kolaylıkla seçebilmiştir. Depolanmış olan kural algoritmalar, enerji verimliliklerine yönelik optimize edilmiştir. 2004 yılında işletime başlayan sinema, parka mahsus somut ölçüm değerleri temelinde her zaman daha ayrıntılı olarak uyum sağlamıştır. Böylelikle, toplamda bu denli enerji tasarrufları hedeflenebilmiştir. Bu, Europa Parkı için enerji verimliliği açısından yüksek talepleri karşılayan başka bir avantaj anlamına gelmektedir. Bu sayede dinlenme ve aile parkı, çevre korumasına katkı sağlamakta ve kuruluşun ekonomik olması açısından bir temel oluşturmaktadır.
Kaynaklar:
(1) Hannes Lütz: Havalandırma ve iklimlendirme tesisleri için DIN EN 13779?a dayanan ve yeni plan yönetmeliğine
göre enerji verimliliği
(2) Hannes Lütz: Havalandırma ve iklimlendirme tesislerinde daha iyi hava kalite ayarı aracılığı ile enerji verimliliği
(3) Tomi Ristimäki: Frekans çeviricili devir sayısı düzenlemeli tahrik aracılığı ile enerji verimliliği
Edgar Mayer
Product Manager
CentraLine c/o Honeywell GmbH
Europa-Park
Almanya?nın en büyük dinlenme ve eğlence parkı olan Europa-Park, 1975 yılında Alman Mack ailesi tarafından 85 hektarlık alan üzerinde kurulmuş. Aile şu ana kadar parka 500 milyon eurodan fazla yatırım yapmış durumda.
Kurulduğundan beri de 74 milyondan fazla insan parkı gezmiş durumda. En son 2007 yılında 4 milyon kişi parkı ziyaret etmiş.
Europa-Park sadece klasik bir dinlenme parkından çok daha fazlasına sahiptir. Saygın bir toplantı adresi olmasının yanı sıra, 4 yıldızlı macera otelleri sayesinde, Avrupa?nın her yanından gelen misafirler için de tatil mekanıdır. Park ana sezonda 3.500 çalışan ziyaretçilere hizmet sunuyor
