Doğal afet çalışmalarında uydu görüntülerinin kullanımı
Burada da özellikle afet zararlarını en aza indirgemeyi amaçlayan afet öncesi hazırlık çalışmaları ile afet sonrasında en etkin ve hızlı bir şekilde müdahaleyi içeren afet sonrası iyileştirme ve yeniden inşaa çalışmaları önem kazanmaktadır. Afet yönetiminin bu önemli safhalarındaki uygulamalarda değişik yöntemlerden faydalanılmakta olup, bunlardan birisi de uydu görüntüleri ve uzay teknolojilerinin kullanımıdır.
Uzay teknolojileri ve uydu görüntüleri kullanarak uzaktan algılama teknikleri ile yapılan çalışmalar son yıllarda daha sıklıkla birçok araştırmacı ve kurum tarafından başvurulan yöntemlerden birisidir. Uydu görüntülerinden afet öncesi, sırası ve sonrasında ne şekilde yararlanılabileceği en basit haliyle (Şekil 1) de verilmektedir.
Afet yönetimi safhalarında hangi aşamada hangi özellikte uydu görüntüsünün kullanılacağı da farklılıklar göstermektedir. Örnek verilecek olursa afet öncesi tehlike ve risk haritalaması gibi çalışmalarda çözünürlüğü daha düşük uydu görüntüleri (Landsat, ASTER vd.) uygun olabilirken afet olayı sonrası bina bazında yapılması gereken ani hasar analizi ve değişiklik analizleri için daha yüksek çözünürlüklü (IKONOS, SPOT5, Quickbird vd.) görüntüler gerekmektedir.
Uydu görüntülerinin doğal afet çalışmalarında kullanımına en popüler örneklerden birisi de afet olayı sonrasında afet bölgesi için yapılan erken hasar belirlemeye yönelik değişiklik analizleridir. Burada afet olayının yaşandığı bölgeye ait afet öncesi ve sonrası görüntüler değişik uzaktan algılama analizlerine tabii tutularak değerlendirme yapılmaktadır. Böylece hızlı bir şekilde afet olayının büyüklüğü ve tahmini hasar konusunda fikir sahibi olunabilmekte, bu bilgilerin bölgesel kriz merkezlerine ve arama-kurtarma ekiplerine zamanında aktarılmasıyla afet sonrası daha güçlü bir iyileştirme çalışması başarılabilmektedir. Uydu görüntüleriyle bu tür analizlerin yapılmasında karşılaşılan en önemli iki problem uydu görüntülerinin temininde karşılaşılan maddi sıkıntılar ve veriye ulaşma süresi ile ilgilidir.
Dünya’da doğal afet çalışmaları ile uydu görüntülerinin kullanılması üzerinde uluslar arası ölçekte çalışma yapan değişik oluşumlar bulunmakta olup bunlardan birisi de International Charter "Space and Major Disasters" isimli oluşumdur. Kısaca "Charter" olarak tanımlanan bu oluşum 2000 yılında kurulmuş olup üyeleri arasında Avrupa Uzay Ajansı, Arjantin Uzay Ajansı, Hindistan Uzay Ajansı, Japon Uzay Ajansı, Amerikan Jeoloji Enstitüsü, Kanada Uzay Ajansı ve ülkemizin yer gözlem uydusu sahibi olan TUBİTAK-BİLTEN’in de üye olduğu DMC International Imaging bulunmaktadır. Bu üye kuruluşların yanı sıra üye ülkenin afetlerle ilgili kurumları bu oluşumun yetkili kullanıcı pozisyonundadır. Charter bir afet olayı sonrasında yetkili kullanıcısına afet bölgesi ile ilgili görüntüleri ücretsiz ve en kısa sürede sağlamakta, aynı zamanda da anlaşmalı enstitüleriyle ürün haritalar üreterek teknik destek verebilmektedir. Tüm dünya çapında kuruluşundan bu yana 100’e yakın afet olay sonrasında Charter ilgili ülkelere uydu görüntüleri sağlayarak önemli bir destek sağlamıştır. Söz konusu kurum çalışmalarına ve bu çalışmaların ürünü görüntülere www.disasterscharter.org internet adresinden ulaşılabilmektedir.
Genel Müdürlüğümüz tarafından ilk kez 1 Mayıs 2003 Bingöl depremi sonrası kullanılan Charter tarafından sağlanan görüntüler ile hasar analizleri, morfolojik ve tektonik analizler yapılmış (Şekil 2, Nurlu ve Kuterdem, 2004). Bu olay sonrasında Genel Müdürlüğümüz söz konusu oluşuma yetkili kullanıcı olabilmek için başvurmuş ve 2005 yılı sonunda TUBİTAK-BİLTEN’in DMC kanalıyla üye olmasıyla yetkili kullanıcılık süreci başarıyla sonuçlanmıştır.
Sonuç olarak uydu görüntüleri doğal afet çalışmalarının her safhasında önemli avantajlar sağlamaktadır. Bunun yanı sıra ülkemiz adına Genel Müdürlüğümüzün yetkili kullanıcılığını üstlendiği Charter kurumundan afet sonrası alınacak olan veriler ile ülke çapında özellikle afet sonrası iyileştirme ve acil durum çalışmalarına önemli katkıların sağlanacağı şüphesizdir. Benzer uygulamaların afet öncesi çalışmalarda da kullanılması afet zararlarının azaltılması çalışmalarına önemli destek verecektir.
Kerem KUTERDEM
Jeoloji Yüksek Mühendisi
Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi
Uzay teknolojileri ve uydu görüntüleri kullanarak uzaktan algılama teknikleri ile yapılan çalışmalar son yıllarda daha sıklıkla birçok araştırmacı ve kurum tarafından başvurulan yöntemlerden birisidir. Uydu görüntülerinden afet öncesi, sırası ve sonrasında ne şekilde yararlanılabileceği en basit haliyle (Şekil 1) de verilmektedir.
Afet yönetimi safhalarında hangi aşamada hangi özellikte uydu görüntüsünün kullanılacağı da farklılıklar göstermektedir. Örnek verilecek olursa afet öncesi tehlike ve risk haritalaması gibi çalışmalarda çözünürlüğü daha düşük uydu görüntüleri (Landsat, ASTER vd.) uygun olabilirken afet olayı sonrası bina bazında yapılması gereken ani hasar analizi ve değişiklik analizleri için daha yüksek çözünürlüklü (IKONOS, SPOT5, Quickbird vd.) görüntüler gerekmektedir.
Uydu görüntülerinin doğal afet çalışmalarında kullanımına en popüler örneklerden birisi de afet olayı sonrasında afet bölgesi için yapılan erken hasar belirlemeye yönelik değişiklik analizleridir. Burada afet olayının yaşandığı bölgeye ait afet öncesi ve sonrası görüntüler değişik uzaktan algılama analizlerine tabii tutularak değerlendirme yapılmaktadır. Böylece hızlı bir şekilde afet olayının büyüklüğü ve tahmini hasar konusunda fikir sahibi olunabilmekte, bu bilgilerin bölgesel kriz merkezlerine ve arama-kurtarma ekiplerine zamanında aktarılmasıyla afet sonrası daha güçlü bir iyileştirme çalışması başarılabilmektedir. Uydu görüntüleriyle bu tür analizlerin yapılmasında karşılaşılan en önemli iki problem uydu görüntülerinin temininde karşılaşılan maddi sıkıntılar ve veriye ulaşma süresi ile ilgilidir.
Dünya’da doğal afet çalışmaları ile uydu görüntülerinin kullanılması üzerinde uluslar arası ölçekte çalışma yapan değişik oluşumlar bulunmakta olup bunlardan birisi de International Charter "Space and Major Disasters" isimli oluşumdur. Kısaca "Charter" olarak tanımlanan bu oluşum 2000 yılında kurulmuş olup üyeleri arasında Avrupa Uzay Ajansı, Arjantin Uzay Ajansı, Hindistan Uzay Ajansı, Japon Uzay Ajansı, Amerikan Jeoloji Enstitüsü, Kanada Uzay Ajansı ve ülkemizin yer gözlem uydusu sahibi olan TUBİTAK-BİLTEN’in de üye olduğu DMC International Imaging bulunmaktadır. Bu üye kuruluşların yanı sıra üye ülkenin afetlerle ilgili kurumları bu oluşumun yetkili kullanıcı pozisyonundadır. Charter bir afet olayı sonrasında yetkili kullanıcısına afet bölgesi ile ilgili görüntüleri ücretsiz ve en kısa sürede sağlamakta, aynı zamanda da anlaşmalı enstitüleriyle ürün haritalar üreterek teknik destek verebilmektedir. Tüm dünya çapında kuruluşundan bu yana 100’e yakın afet olay sonrasında Charter ilgili ülkelere uydu görüntüleri sağlayarak önemli bir destek sağlamıştır. Söz konusu kurum çalışmalarına ve bu çalışmaların ürünü görüntülere www.disasterscharter.org internet adresinden ulaşılabilmektedir.
Genel Müdürlüğümüz tarafından ilk kez 1 Mayıs 2003 Bingöl depremi sonrası kullanılan Charter tarafından sağlanan görüntüler ile hasar analizleri, morfolojik ve tektonik analizler yapılmış (Şekil 2, Nurlu ve Kuterdem, 2004). Bu olay sonrasında Genel Müdürlüğümüz söz konusu oluşuma yetkili kullanıcı olabilmek için başvurmuş ve 2005 yılı sonunda TUBİTAK-BİLTEN’in DMC kanalıyla üye olmasıyla yetkili kullanıcılık süreci başarıyla sonuçlanmıştır.
Sonuç olarak uydu görüntüleri doğal afet çalışmalarının her safhasında önemli avantajlar sağlamaktadır. Bunun yanı sıra ülkemiz adına Genel Müdürlüğümüzün yetkili kullanıcılığını üstlendiği Charter kurumundan afet sonrası alınacak olan veriler ile ülke çapında özellikle afet sonrası iyileştirme ve acil durum çalışmalarına önemli katkıların sağlanacağı şüphesizdir. Benzer uygulamaların afet öncesi çalışmalarda da kullanılması afet zararlarının azaltılması çalışmalarına önemli destek verecektir.
Kerem KUTERDEM
Jeoloji Yüksek Mühendisi
Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi
