Çanakkale Bölgesel Katı Atık Yönetim Sistemi Projesi
Çanakkale Bölgesel Katı Atık Yönetim Sistemi Projesi; Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde Çevre ve Orman Bakanlığınca yürütülen ve AB tarafından finanse edilen "Türkiye İçin Çevre Alanında Kapasite Geliştirilmesi Projesi" kapsamında Kasım 2003 tarihinde başlamıştır. Proje bileşenlerinden biri olan "Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması" başlıklı proje de Envest Planners Konsorsiyumu tarafından yürütülmüştür. Bu proje kapsamında kentimiz adına belediyemiz, Şubat 2004’te katı atık yönetim projesine dahil olmak için Çevre ve Orman Bakanlığı’na başvuruda bulunmuştur. Başvuru sonrasında durum tespiti için yerli ve yabancı uzmanlar belediyemizi ziyaret ederek teknik ve mali bilgi alışverişinde bulunmuşlardır. Alınan tüm bilgilerin değerlendirilmesi neticesinde 260 proje başvurusu içinden Türkiye’de katı atık örnek projesi olarak 2 proje seçilmiş olup, bunlardan biri de "Çanakkale Bölgesel Katı Atık Yönetimi Projesi"dir. Proje 26.08.2004 tarihinde Envest Planners ile Çanakkale Belediyesi arasında karşılıklı imzalanan mutabakat zaptı ile resmen başlamıştır. Projenin bileşenlerinden biri olan düzenli depolama sahasıyla ilgili olarak konsorsiyum teknik heyeti kentimizde alternatif saha arayışlarında bulunmuş ve bu sahalar içinde ekonomik ömrünü tamamlamış bir maden ocağı olan 334.000 m2’lik bir orman alanı tespit etmiştir. Sahanın; topoğrafik, hidrojeolojik, jeolojik etütleri ve ağaç röleve planları belediyemizce yaptırılmıştır. İlimiz Mahalli Çevre Kurulu’nda da sahanın değerlendirilmesi gündeme alınmış ve ÇED raporu olumlu çıkması ve gerekli yasal tedbirlerin alınması koşuluyla saha tahsisi uygunluğu kararı alınmıştır.
Çanakkale Belediyesi, projeden tek başına faydalanmak yerine Lapseki, Çardak, Umurbey, Kepez, Kumkale ve İntepe belediyelerinin de projeye katılımını hedeflemiştir. Bu doğrultuda 7 belediye Ekim 2004 tarihinde kendi meclislerinde "Katı Atık Yönetim Birliği" kurmak adına karar almışlardır. Aralık 2004 tarihinde İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile birliğimiz resmen kurulmuştur. Projede; birliğe üye belediyelerin ve kırsal nüfusun atıklarının toplanması, taşınması ve bertarafını içeren bir atık yönetim sistemi uygulanacağından İl Özel İdaresi de Mayıs 2006’da birliğimize üye olmuştur.
İlimiz katı atık sorununun çözümüne yönelik olarak gerçekleştirilecek proje kapsamında gerekli fizibilite raporu, teknik tasarım çalışmaları ve ÇED raporu hazırlanarak Avrupa Komisyonu’na sunulmuş ve onaylanmıştır. Projenin genel hedefi, Türkiye’nin atık alanındaki AB direktiflerine uyumu sağlamasını ve çevre korumasını daha yüksek düzeye çıkarmasını sağlayarak, ülkenin AB’ye katılım sürecini hızlandırmaktır. Projenin amacı ise; proje bölgesinde sera gazı salımlarını, yeraltı sularının kirliliğini ve atık yönetiminin çevre üzerindeki diğer olumsuz etkilerini azaltmak, Türkiye ve AB mevzuatı uyarınca Çanakkale, Lapseki, Çardak, Umurbey, Kepez, Kumkale ve İntepe belediyelerinde işlevsel ve çevre açısından sağlam bir atık yönetim sistemi kurarak atık geri kazanımını ve geri dönüşümü arttırmaktır. Proje yatırım maliyeti 16.595.000 euro olup % 71.5’nin AB tarafından hibesi söz konusudur. Proje kapsamındaki tüm ihaleler projenin bir Avrupa Birliği projesi olmasından dolayı Ankara’da Merkezi Finans ve İhale Birimi’nde yapılmıştır.
Bu ihaleler;
1. Hizmet Alım İhalesi (Müşavirlik İhalesi): Aralık 2006’da yapılmış ve 4 Mayıs 2007’de Merkezi Finans ve İhale Birimi (CFCU) ile ihaleyi kazanan Eptisa-PB-Ekodenge arasında kontratları imzalanmıştır.
2. Yeni ve Düzenli Depolama Sahası İnşaat İhalesi: Bu ihale ilk olarak 28 Mayıs 2007 tarihinde yapıldı. Ancak fiyatların bütçenin üstünde gelmesinden dolayı ihale iptal edilerek 8 Ekim’de yeniden yapıldı. İhale tamamlanarak Merkezi Finans ve İhale Birimi (CFCU) ile ihaleyi kazanan Strabag AG-Acarlar İnş. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti ortaklığı arasında Kasım 2007 sonunda kontrat imzalandı.
3. Rehabilitasyon İnşaat İhalesi: 15 Ekim 2007’de yapıldı. İhale tamamlanarak Merkezi Finans ve İhale Birimi (CFCU) ile ihaleyi kazanan Ağaoğlu İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti, Bor-Tor Turizm İnş. Tic. Ltd. Şti ortaklığı arasında Kasım 2007 sonunda kontrat imzalandı.
4. Mal Alımları İhalesi: 2 aşamalı olarak 19 Haziran ve 4 Temmuz’da yapıldı. Düzenli çöp depolama alanında ve kompost tesisinde ihtiyaç olan makine parkı (buldozer, kompaktör vb.) ve çöp toplamada kullanılacak; çöp toplama araçları, geri kazanım kumbaraları ve konteynerlerini kapsıyor. Bu ihaleler de tamamlanarak Merkezi Finans ve İhale Birimi (CFCU) ile ihaleyi kazanan COM-INT S.p.A (Italy), Unit Export Limited (İngiliz), ENDECO S.p.A (Italy), ASEV Eğitim Araçları Otomotiv İnşaat İmal San.ve Tic.Ltd.Şti arasında Kasım 2007 sonunda kontrat imzalandı.
Ayrıca proje kapsamında rehabilite edilecek çöp sahaları:
Çardak Kadıbayırı Mevkii
Çardak Göl Mevki
Lapseki- Topraklı Mevkii
Lapseki- Millet Çiftliği
Çanakkale Kuruçeşme sahalarıdır.
Türkiye'deki iki pilot projeden biri olan bu proje Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yüksek Planlama Kurulu tarafından da 2007 yılı yatırım programına alınmıştır. Katılan tüm belediyeler ve İl Özel İdaresi, proje maliyetinin % 28.5’ni bütçelerinden karşılamak adına İller Bankası Genel Müdürlüğü'ne kredi başvurusunda bulunmuş ve 03.05.2007 tarihli İller Bankası Yönetim Kurulu kararı ile kredi talebi de onaylanmıştır. Bu proje ile proje alanında çevreye uyumlu, fonksiyonel bir Atık Yönetim Sistemi kurularak işletilecek ve AB normlarına uygun yapılmış tesisler ile tüm belediyelere örnek olunacak. n
Ülgür Gökhan
Çanakkale Belediye Başkanı ve Katı Atık Yönetim Birliği Başkanı
Çanakkale’nin ve yaşayanlarının yaşam kalitesini yükselterek, gelecekte de sağlıklı, güvenli ve bilinçli bir kent olması için çalışmak bizim en önemli amacımızdır. Yerel yönetim olarak hizmet ve çalışmalarımızı kentlimizle birlikte yürütmek, kent kararlarını birlikte almak ve uygulamaları paylaşmak bu yüzden önceliğimizdir. Çünkü geleceğimiz sorumluluğumuzdur.
Bu çerçevede yürütmekte olduğumuz "Çanakkale Bölgesel Katı Atık Yönetim Sistemi Projemiz hakkında bazı bilgiler vermek istiyorum.
2004 yılı Şubat’ında başlayan çalışmalarımız nihayet son noktaya geldi. Çok uzun soluklu ve yorucu bir yoldan geçtik. Çünkü 260 proje arasından seçildik ve projemiz "pilot", "hibe" ve bir "AB projesi" olduğundan tüm ilgili kurumların konular üzerinde uzlaşması, prosedürlerin aşılması oldukça zaman alan bir süreçti. Ama bugün konuyla ilgili tüm teknik çalışmaların ve ihalelerin bitirilmiş olması; kentimizin ve Türkiye’nin en büyük problemlerinden biri olan vahşi döküm alanlarının kapatılacak olması, yeni ve düzenli bir çöp depolama sahasının oluşturulması gibi konular bu proje ile çözüme ulaşacaktır.
Bu düşünce ile Kumkale’den Çardak'a kadar olan alandaki belediyelerle bu konuda bir ortaklık kurmak istedik. Şöyle ki; bu sahil bandı yaklaşık 75 km’dir ve bu alanın bir tarafı deniz, 5 km' lik mesafeden sonrası orman alanı, başta Troia Milli Parkı olmak üzere Lapseki'de Lampsakos antik kenti, İntepe'de Ofrinian antik kenti gibi sit alanları mevcuttur. Bu kapsamda Çanakkale Katı Atık Yönetim Birliği’ni (ÇAKAB) kurduk. Hatta sonrasında kırsalda da aynı projenin uygulanması gerekliliğini düşünerek İl Özel İdaresi’nin de birliğe katılımını sağladık.
Yeni sahanın yeri için uzmanlar kentimizde yaptıkları uzun bir teknik çalışma sonrasında Kemel Köyü’nde kullanılmış eski bir taş ocağını belirlediler. Seçilen saha 334.000 m2’lik bir orman alanıdır. Bu alanın 8 hektarı atık depolama alanı, 27 hektarı diğer bileşenler olan işletme binaları, kompost tesisi, maddesel geri kazanma tesisi, sızıntı suyu arıtma tesisi için kullanılacaktır. Sahaya ait ÇED Raporu alınmış, zemin etütleri yapılmış ve sahaya ilişkin tüm teknik çalışmalar da bitirilmiştir.
Projemiz adına ülkeler arasında imzalanan "Finansman Zaptı" ile projede AB hibe oranı % 71.5, toplam proje yatırım maliyeti ise 16.595.000 euro olarak belirlendi. Maliyetin kalan % 28.5’lik kısmının ise İller Bankası’ndan karşılanması için gerekli başvurularımız da yapılarak bankadan bu konuda da onayımız çıktı. Projenin DPT tarafından 2007 yılı yatırım programına alınması da sağlandı. 7 Belediye ve 92 köyde çöplerin toplanması, taşınması ve bertarafını içeren bu proje bir çöp sahası projesi değildir. Geri kazanımın da içinde olduğu bölgesel bir Atık Yönetim Projesi’dir.
Proje kapsamında;
Kaynağında ayırma sistemi
Atık kumbaraları (152 adet)
Atık toplama merkezleri (4 adet)
Maddesel geri kazanma kompost tesisi (Pilot 5000ton/yıl kapasiteli)
Düzenli depolama tesisi
Sızıntı suyu arıtma tesisi
Depo gazı toplama
5 çöp sahasının rehabilite edilmesi çalışmaları gerçekleştirilecektir.
Ocak 2008 itibarıyla ihaleleri kazanan yükleniciler ile Ankara’da yapılacak başlangıç toplantısı sonrası hava şartlarını da düşünerek mart gibi inşaat işlerinin başlamasını öngörüyoruz. Ancak bizim öngördüğümüz bu iş programı danışmanlarımız ve firmalar arasında yapacağımız bu toplantı sonrasında revize edilecek ve projenin iş akışı netlik kazanacaktır. Bu proje ile çöp toplama sistemimiz değişerek, birtakım alışkanlıklarımızdan vazgeçeceğiz. Örneğin, bütün atıklarımızı karışık olarak çöp konteynerlerine ya da sokaklara atmak yerine, ambalaj atıklarını (cam, kağıt, metal vb.) bu projede alınan kumbaralara atacağız. Evlerimizden çıkan büyük atıkları (elektronik atıklar, mobilya atıkları vb) bu projede kurulacak "Geri Dönüşüm Merkezleri"ne bırakacağız. Evlerimizin bahçelerinden çıkan yeşil atıkları, mutfaklardan çıkan organik atıkları yine bu geri dönüşüm merkezlerinde, kompost tesisine gönderilmek üzere biriktireceğiz. Bu konuda Danışman firmamız EPTİSA ile halkımıza eğitim verilerek, süreç anlatılacaktır. Kentimde yaşayan kentlinin de bu eğitimlere büyük destek vereceğine ve projenin başarısında büyük katkı sunacaklarına inancım sonsuzdur. Çünkü benim kentlim uyguladığımız her yeni projeye inanılmaz hızlı bir adaptasyon göstererek kentteki birlikte yaşama katkı sağlamaktadır. Ayrıca bu proje ile kentimizin ve Türkiye’nin en büyük çevre sorunlarından biri olan vahşi depolama alanları ortadan kaldırılacak tüm Türkiye’ye örnek olacağız.
