Belediyelerde Elektronik İhalenin Yaygınlaştırılması ve Önemi
Sezgin Erözbağ
Ankara Büyükşehir Belediyesi
ASKİ Genel Müdürlüğü İç Denetim Birimi Başkanı
I) GİRİŞ
Elektronik ihale ile ilgili çalışmalar ilk olarak 2004 yılında başlatılmış, 2008 yılına gelindiğinde 5812 sayılı Kamu İhale Kanunu ile Kamu Sözleşmeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’la hukuki altyapısı oluşturulduktan sonra, bir süre test çalışmaları yürütülerek EKAP (Elektronik Kamu Alımları Platformu) olarak devreye alınmıştır.
Daha sonra, Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği 25.02.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak bu yönetmelikte; ihalelerde uyulması zorunlu hususlar ile bildirim ve tebligatlar, idareler ve ihalelere katılacak gerçek ve tüzel kişilerin EKAP’a kaydı, ihale hazırlık işlemleri, ilanlar ile dokümana ilişkin hususlar, tekliflerin elektronik ortamda alındığı ihalelerde e-tekliflerin hazırlanması, sunulması, açılması ve değerlendirilmesi ile ihalenin sonuçlandırılması gibi hususlar düzenlenmiştir.
Elektronik ihale sistemi ile kamu ihalelerindeki "yolsuzluk" algısının önüne geçilmesi amaçlanmış, bu sistemle, "kamu alımları sürecinde şeffaflığın, eşitliğin, katılımın, rekabetin artırılması ve güvenilirlik, kamuoyu denetimi, kaynakların verimli kullanımı ve ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanmasının sağlanması" hedeflenmiştir.
Makale içeriğinde Kamu İhale Kurumu’nun 27.01.2022 tarihli yazıları gereğince belediyeler ile belediye iktisadi teşekküllerinin yapacakları ihalelerde e-ihalenin yaygınlaştırılması gerektiği konusu ve e-ihalenin faydaları anlatılmaya çalışılmıştır.
II) E-İHALEDE BELEDİYELERİN DURUMU
E-ihale konusuna girmeden önce kısaca EKAP hakkında kısa bir hatırlatma yapmak faydalı olacaktır. Bilindiği üzere EKAP Kamu İhale Kurumu ve daha birçok kamu kurum ve kuruluşu tarafından elektronik ortamda ve yayınlanan ilanlı ve ilansız ihale duyurularına ve şartnamelerine erişimi sağlayan ihale takip sistemidir.
Daha önce ihale yapılması sürecinde mevzuat değişiklikleri, itiraz süreci ve yasaklılık vb. gibi sorgular Kamu İhale Kurumunun sitesi üzerinden yapılabilmekte iken, Elektronik Kamu Alımları Platformu Uygulama Tebliğinin 17.12.2010 tarih ve 27788 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle birlikte, Kamu İhale Kurumunun sitesi ihale işlemlerini takip eden şahıs ve kurumların kullandığı ortak bir platform haline gelmiş, böylece EKAP uygulamasıyla ihale işlemleri daha fazla kapsayıcı ve ihale süreci açısından işlevsel hale gelmiştir.
4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelerin EKAP üzerinden elektronik ortamda yapılmasına yönelik olarak 2017 yılında başlayan; e-teklif alınan beyan usulünün hayata geçirilmesi, e-ihalelere ilişkin parasal limitin kaldırılması ve e-ihale kullanılan alım usullerinin kapsamının genişletilmesi gibi uygulamalarla birlikte e-ihale hız kazanmıştır. Son dönemde yayımlanan politika belgelerinde de e-ihalenin yaygınlaştırılmasına yönelik eylemlere yer verildiğini görmekteyiz.
Nitekim Kamu İhale Kurumu’nun yaptığı bilgilendirmelerden özellikle COVID-19 salgınının başladığı 2020 yılının Mart ayından itibaren e- ihale kullanımında belirgin bir artış yaşandığını, 2021 yılında e-ihale kullanım oranının %46'ya ulaştığını, uygulama ile birlikte ihalelere teklif verenlerin sayısında %93 artış olduğunu ve ihale başına ortalama %5 tasarruf sağlandığını öğrenmekteyiz.
Ancak aynı Kurumun 27.01.2022 tarihli ve 2022/1663 sayılı dağıtımlı yazılarında e-ihale uygulamasının belediye ve belediyeye bağlı şirketlerde düşük kaldığını, e-ihale sisteminin kamu idarelerinde her geçen gün biraz daha yaygınlık kazanmasına rağmen mahalli idarelerde arzulanan seviyede olmadığını da öğrenmiş bulunmaktayız.
Söz konusu yazıda devamla; ihale işlemlerinin daha hızlı ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesi, tasarrufun artırılması ve bürokrasinin azaltılması amaçları doğrultusunda, Kurumlarınca 2022 yılı içerisinde e-ihalenin tüm ihaleler bakımından zorunlu hale getirilmesinin hedeflendiği, konu hakkında yapılan analizlerde, 2021 yılında tüm belediyeler tarafından yapılan ihalelerde e-ihalenin toplam ihaleleri içerisindeki payının %38, belediyeye bağlı şirketlerde ise e-ihale kullanım oranının %18 olduğu, bu oranların hem belediyelerin hem de belediye şirketlerinin kendi içinde farklılık arz ettiği, mahalli idarelerin ihalelerinde e-ihale kullanımının yaygınlaştırılmasının yukarıda aktarılan hedefin gerçekleştirilmesine katkı sağlayacağı, ayrıca iş süreçlerindeki olası aksaklıkların önceden tespit edilmesi ve giderilmesi bakımından yararlı olacağı, bu çerçevede, belediyeler ile belediye şirketlerinin ihalelerinde e-ihalenin yaygınlaştırılması ve varsa buna ilişkin altyapı eksikliklerinin giderilmesi konusunda gerekli tedbirlerin alınması, e-ihalelere ilişkin uygulamada karşılaşılan sorunların, uygulamanın geliştirilmesine yönelik görüş ve öneriler ile eğitim ihtiyaçlarının Kurumlarına iletilmesi şeklinde bilgiye yer verilmiştir. (1)
III) SONUÇ
İhale süreçlerinde bürokrasinin azaltılması, iş ve işlem maliyetlerinin düşürülmesi, zaman ve kaynak tasarrufunun sağlanması, ihalelerde istenilen şeffaflık ve objektiflik ortamının daha fazla oluşturulması, kamu kaynaklarının kullanımında verimlilik ve etkinlik sağlanması açısından e-ihalenin yaygınlaştırılması önem arz etmektedir.
Bu çerçevede belediyeler ile BİT’lerin yapacakları ihalelerde günümüzde dijital teknolojinin geldiği nokta ve sağladığı avantajlar ile ayrıca pandemi nedeniyle yaşanmakta olan olumsuz şartları dikkate alarak, Kamu İhale Kurumu’nun makale içeriğinde belirtilen yazılarına uygun hareket etmeleri kurumsal faaliyetlerine de değer katacaktır.
KAYNAKÇA
1) Kamu İhale Kurumu’nun 27.01.2022 tarih ve 1663 sayılı yazıları.
