İçişleri Bakanlığı’nın yeni 'Coğrafi Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi Teknik Kılavuzu' ve getirdikleri
Yapılan değerlendirmelerin bir kısmında, kılavuzun belediyelerin içinde bulunduğu koşullara uygun olmadığı zaten belediyeler düşünülerek de hazırlanmadığı şeklinde olurken bir kısmında ise standartlaşmayı sağlama yönünde faydalı bir çalışma olduğu belirtildi.
Bakanlığın hazırladığı Teknik Kılavuz’un "Amacı", "Uygulama Modeli ve Temel İlkeler"i ise yine Bakanlık Kılavuzu’nda şöyle belirtiliyor.
Amaç
Bilindiği gibi, Valilik ve bağlı belediyeleri, gerek mevzuatın kendisine yönelttiği görevleri en etkin biçimde yerine getirmek, gerekse e-Dönüşüm Türkiye Projesi kapsamında kendinden beklenen hizmetleri daha verimli ve etkin bir şekilde yerine getirmek için Coğrafi Bilgi Sistemleri’ni kullanma gereksinimleri gün geçtikçe artmaktadır.
Bakanlığımızın 27.06.2006 gün ve B050BİD0000004/325 sayılı "e-Devlet Uygulamaları" konusunda 81 il valiliğine gönderdiği yazıda;
Başbakanlıkça yürütülen "e-Dönüşüm Türkiye" Projesi kapsamında bazı illerin Coğrafi Bilgi Sistemi kurma çalışmalarını başlattıkları, bu konuda bakanlıktan idari/teknik destek talep edildiğinden bahisle, Coğrafi Bilgi Sistemi kurulması konusunun DPT Müsteşarlığı’nca tek elden yürütüleceği, her ilin ayrı ayrı Coğrafi Bilgi Sistemi kurmasının ileride bazı teknik ve idari sorunlara yol açabileceği, bu nedenle il valilikleri ile bağlı belediyelerin bu yönde herhangi bir tasarrufta bulunmamaları gerektiği belirtilmiştir.
Bakanlığımız Coğrafi Bilgi Sistemi Projelerinin uygulanmasını teminen gereken araştırmaları detaylı bir şekilde gerçekleştirmiş ve bu araştırmalar neticesinde; Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Oluşturmaya Yönelik Teknik Altyapı Raporu (TUCBS POLİTİKA VE STRATEJİ DOKÜMANI) da esas alınarak uygulama modelini belirlemiştir.
Uygulama Modeli ve temel ilkeler
Coğrafi Tabanlı Yönetim Bilgi Sisteminde, İçişleri Bakanlığı Bilgi işlem Dairesi (MERKEZ), VALİLİK/İL ÖZEL İDARE ile BELEDİYE Birimleri için en uygun uygulama modeli olarak dört alternatif model üzerinde araştırma çalışması yapmıştır. Bu çalışmada, dört farklı model, yapılacak yatırımın ekonomisi, hızla uygulanabilirliği, rekabete açık olması, yönetim kolaylığı ve sistem performansı kriterlerine göre değerlendirilmiş ve neticede en uygun model olarak aşağıdaki model benimsenmiştir.
Bakanlığımız, bu çalışmalarda, işin genel düzenleyicisi, genel kuralları koyucu ve işin gerek projelendirilmesi, gerek uygulamaya konması ve gerekse işletime alınıp yaşatılması safhalarında idari ve teknik anlamda yardımcı olmak ve yönlendirmek sorumluluğunu taşımaktadır. Bakanlığımız, bu çalışmalarda; Bakanlık merkezinde Türkiye veri tabanını yönetecektir. Valilikler için uygulama yazılımı geliştirtecektir.
Valilik ve belediyeler için temel altlık verilerin (görüntüler ve hazır satılan sayısal haritalar) temin edilmesini sağlayacaktır.
MERKEZ, VALİLİK/İL ÖZEL İDARE ile BELEDİYE’nin kendi sorumluluklarında yapacakları mal ve hizmetlere yön vermek için tablo1, tablo2 ve tablo3 hazırlanmıştır. Bu tablolarda nüfus kriterleri dikkate alınarak birimlerin ihtiyaç duyabileceği yazılım, donanım v.b bileşenlerin maksimum adetleri rehber niteliğinde verilmiştir. Bu bileşenlerden alınıp alınmayacağı veya kaç adet alınacağı birimlerin kendi insiyatifindedir. Ancak alınması durumunda kılavuzda belirtilen standartlara uygun davranılması gerekmektedir.
Coğrafi Tabanlı Yönetim Bilgi Sistemi kapsamında üç ayrı veritabanı kurulacaktır. Bu veritabanlarından; MERKEZ, Türkiye Coğrafi Veritabanın, VALİLİK/İL ÖZEL İDARE, İl Veritabanı’nın, BELEDİYELER ise Kent Veritabanı’nın kurulması ve işletime alınması için gerekli mal ve hizmet yatırımlarını yapmaktan sorumlu olacaktır.
MERKEZ sorumluluğundaki Türkiye Veritabanı için ayrıca veri toplama çalışması yapılmayacak, bu veritabanı için gerekli olan veriler, VALİLİK/İL ÖZEL İDARE ve BELEDİYE veritabanlarından replikasyon ile sağlanacaktır.
Tüm bu veritabanlarındaki temel altlık veriler (sayısal haritalar ile görüntüler) MERKEZ tarafından tek elden temin edilecektir.
VALİLİKLER için gerekli olacak WEB-CBS uygulama yazılımı standart olacak şekilde MERKEZ tarafından hazırlatılacaktır.
BELEDİYE, Kent Bilgi Sistemi çalışmalarını tamamen müstakil olarak yürütecek, bunun için gerekli yatırımlarını kendileri yapacaklardır. Ancak bu verileri dış kullanıcıların kullanımına açabilmek için standartlara uygun CBS yazılımları temin edecektir.
VALİLİKLER, Merkez tarafından kendilerine sağlanacak olan web tabanlı CBS uygulama yazılımı marifetiyle, kendi sorumluluğundaki İl Veritabanına, verilerin, İl Müdürlüklerince online (sürekli güncel) olarak girilmesini yakinen takip ve kontrol edeceklerdir. Böylece, hem İl Veritabanındaki verilerin güncelliği sağlanacak hem de bu veritabanından merkeze replikasyon aracılığı ile gidecek genelleştirilmiş verilerin de güncel olması sağlanmış olacaktır.
Bu model, Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi’ne de hizmet edecek şekilde tasarlanmıştır. TUCBS modelinde yapılacak değişiklikler gerektiğinde bu modele de yansıtılacaktır.
Bazı özel sektör firmalarımızın görüşleri de şöyle
"Kılavuzda istenilen veri formatı, belediyelerden de istenmektedir"
Abdullah Şengörenoğlu
Genel Md. Yrd.
BELSİS Ltd. Şti.
İçişleri Bakanlığı’nın 27/06/2006 tarihli "e-Devlet Uygulamaları" konu başlıklı genelgesinde, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) konusunun DPT Müsteşarlığı’nca tek elden yürütüleceği ifade edilmişti. Bu genelgenin yayınlanmasından bir süre sonra CBS uygulamalarının nasıl yapılacağına ilişkin metin "CBS Teknik Kılavuzu" adı altında 2 Mayıs 2007 tarihinde İçişleri Bakanlığı Web Sitesi’nde yayınlandı. Teknik Kılavuz üzerinde önce 9 Mayıs ve ardından da 16 Mayıs 2007 tarihinde değişikler yapıldı.
31 Temmuz 2007 tarihinde "Valilikler, İl Özel İdareleri, Belediyeler, Üniversiteler, özel sektör kuruluşlarından gelen görüşler değerlendirilerek gerek içerik ve standartlara uygunluk açısından, gerekse uygulamada karşılaşılacak zorlukları gidermesi açısından kılavuza son şekli" verildiği savı ile yürürlüğe konuldu. Yürürlüğe giren "Teknik Kılavuz" aynı zamanda 2008 başında çıkılması düşünülen ihalenin de "Teknik Şartnamesi" olma özelliği taşıdığı Bakanlık düzeyinde yapılan temaslardan anlaşılmaktadır. 2008 de çıkılacak İhale öncesinde aşağıdaki konuların yeniden gözden geçirilmesi konusunun ülkemiz açısından yararlı olacağı kanısındayım.
1- Her ne kadar Bakanlık yetkilileri tarafından yapılan açıklamalarda "Teknik Kılavuz"un belediye dışındaki kamu kurumlarını kapsadığı yönünde görüş belirtiliyor olsa da; Teknik Klavuz’un tamamının tercümesinden ortaya çıkan sonuç, bu görüşün aksi yönündedir. Kılavuzda istenilen veri formatı, belediyelerden de istenmektedir ve format zorunluluğu bağlayıcılık oluşturmaktadır.
2- e-Devlet’in bir bileşeni olan e-Belediyenin temel ilgi konularından olan "gayrimenkul" hareketlerinden, beyan, tahakkuk, tahsilat vb. gibi belediyelerin kanunla yetkilendirildikleri ve denetime tabi olan uygulamaların yönetiminde kullanılan araçlar ile bunların sayısal yorumlanması için gerekli olan Coğrafi Bilgi Sistemi eş zamanlı çalışan bir yapıda olmalıdır.
3- Buradan hareketle, sadece yerel yönetimler için değil, Coğrafi Bilgi Sistemi kapsamında düşünülen diğer kamu kurumlarının Yönetim Bilgi Sistemleri de CBS uygulamaları ile, işletme maliyeti ve veri toplama maliyeti göz önüne alındığında, eş zamanlı çalışmak zorundadır. Bu özelliği taşımayan uygulamalar, veri güncellemesi açısından maliyetli uygulamalar olacaktır.
4- Kılavuzda veriler için istenilen standartların, ülkemizdeki veri üretim şartları ile uygunluğu dikkatli incelenmelidir. İstenilen standartlarda veri üretebilen kurum ne yazık ki çok azdır. Diğer taraftan bu verileri üretecek ve güncel tutacak kalifiye personel de nerdeyse yok denecek kadar az bulunmaktadır. Bir anda 81 il valiliği ve bağlı il müdürlükleri ile belediyelerde bu standartlara uygun veri üretilmesi ve güncel tutulması beklenmektedir. Kılavuzda sistem için en önemli basamak yazılımlar gibi gösterilmiştir. Oysa yetişmiş personel olmadan kurulacak bu sistemler atıl vaziyette kalacaktır. Daha önce 81 il valiliği için yapılan İLEMOD projesi ve yapılan yazılımlar, CBS projesi ve yazılımlarına kıyasla daha basit ve kolay kullanımlı olmasına rağmen valiliklerin eleman eksikliği yüzünden şu an birçok valilikte kullanılamamaktadır.
5- Kılavuzdaki verilerle ilgili diğer önemli nokta ise istenilen veri formatlarıdır. Yıllardır içeriği oturtulmaya çalışılan ve şu anda 2.0 versiyonu kullanılan UVDF formatı, Türkiye’nin en büyük CBS projesi sayılabilecek TAKBİS kapsamında kullanılmaktadır. Buna rağmen, birçok yabancı veri değişim formatı kılavuza gerekli formatlar diye konularak yerli üreticiler zor durumda bırakılmıştır.
Sonuç olarak; daha önce de ifade ettiğimiz gibi, Coğrafi Bilgi Sistemi tanımı ve tasarımı, ülke gerçekleri göz önüne alınarak yapılmalıdır. Tek ürün ile kamu kurumlarında oluşturulacak olan CBS’lerin arzu edilen şekilde çalışabilmelerinin de, başarı şansı yoktur. Rekabetsiz bir şeklide kamuda yer alacak yazılımların ancak PC’lere yüklenmiş programlar olarak kalması kaçınılmaz olabilir.
"Kurumlar arası veri paylaşım standartlarının belirlenmesinde atılmış büyük bir adımdır"
Serdar Küpçü
Eğitim ve Pazarlama Koordinatörü
İşlem Coğrafi Bilgi Sistemleri
Mühendislik ve Eğitim Ltd. Şti.
İçişleri Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı’nca yayınlanan, "Coğrafi Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi Teknik Klavuzu" ülkemizde yıllardır konuşulan ancak bir türlü hayata geçirilemeyen, kurumlar arasındaki veri paylaşım standartlarının belirlenmesinde atılmış büyük bir adımdır.
Yerel yönetimlerin gerçekleştirmesi gereken ve önemli bir gelir artırıcı altyapıyı teşkil eden numarataj konusunda, İçişleri Bakanlığı’nın aldığı kararlar doğrultusunda hayata geçirilen Adres Kayıt Sistemi bu büyük dönüşüm sürecinin önemli adımlarından biri olmuştur. Ancak, bu çalışmanın daha etkin ve verimli hale gelebilmesi, adres bilgilerinin mekanla ilişkilendirilmesi ile mümkün olacaktır.
Bu gelişmelerden önce, e-devlete geçiş sürecinde Ulusal Nüfus Bilgi Sistemi’nin kurulmuş olması da, bilgiye erişimde ülkemizin gerçekleştirdiği önemli projelerden biri olmuştur. Bugün webden de erişim imkanı sağlayan bu sistem sayesinde yaşayan bir bilginin kurumlar arasında paylaşımı başlamıştır. Kurumlarımızda yapılan mühendislik çalışmalarının en temel verisi olan "mülkiyet", 2003 yılında Tapu Kadastro Bilgi Sistemi olarak projelendirilmiştir. Bu projenin, büyük gayretlerle yaygınlaştırılıyor olması da, e-devlet sürecinin bir başka önemli sacayağıdır.
Bu bağlamda bugüne kadar yapılan, nüfus, mülkiyet ve adres verilerinin ulusal ve uluslararası standartlar kullanılarak merkezi sunucular üzerinde yapılandırılması, önümüzdeki süreçte gerçekleştirilmesi düşünülen diğer sistemlerin altyapısının inşaa edildiğini göstermektedir.
Türkiye’nin, e-devlet sürecine geçişte sistematik bir yaklaşımla çalışmalarını gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır. Coğrafi Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi Teknik Klavuzu" nun da bu önemli sürecin bir devamı olduğunu düşünüyorum.
Türkiye yıllardır kurumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmek için farklı teknik ve teknolojileri tercih ederek kaynaklarını, kurumlar arası veri paylaşımını gerçekleştiremediği verileri üreterek veya dönüştürerek kullanmıştır. Hızla gelişen teknolojik süreçte kaybedecek vaktimiz yoktur.
Yönetimin sağlanabilmesi, belirli standartlarla çalışmaya bağlıdır. Üretilen ve yönetilen verilerin, yeniden emek sarf edilmeden, üretim kaynağının dışında, ihtiyaç duyan diğer kullanıcılar tarafından yeni katma değerler yaratmak üzere güncelliği ve doğruluğu sağlanmış olarak kullanılabilmesi için belirli standartlarda olması gerekmektedir.
Bu standartları bir genelge ile ülkemiz kurum ve kuruluşlarına yayınlayan İçişleri Bakanlığı, yıllardır konuşulan ve hayata geçirilemeyen kurumlar arası veri üretimi ve paylaşımında ki standartların belirlenmesinde önemli bir teknik altyapıyı bu çalışmasında tanımlamıştır. Teknik kılavuzun sürdürülebilir ve geliştirilebilir olması, yeni teknik ve teknolojilerin takibi ve bilgi paylaşımı ile mümkün olacaktır.
"Kılavuzun çıkış noktası belediye Bilgi Sistemleri standardını belirlemek olmamıştır"
Umut Zaim
GIS ve Saha Koordinatörü
Universal Bilgi Teknolojileri
Coğrafi Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi Teknik Kılavuzu hakkındaki yorumumu genel ve teknik olarak ikiye ayırmak istiyorum.
Öncelikle genel olarak şunları söylemek istiyorum. Yıllardır standartların belirlenmediği, standartsızlığın standart olarak kabul edildiği "Belediye-Bilişim" sektöründe, Coğrafi Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi Teknik Kılavuzu yayınlanacak olması sektörde heyecan yarattı. Ancak ilk taslak ile beraber heyecan yerini hayal kırıklığına bıraktı. Hayal kırıklığının sebebi, hem beklentinin çok yüksek olmasıydı, hem de kılavuzun içeriğinin belediye sektörü ile hiç örtüşmemesi.
Coğrafi Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi Teknik Kılavuzu’nu incelediğimizde görüyoruz ki; bu kılavuz, bakanlık iç hizmetinde kullanılacak ve hatta kullanılmakta olan bilgi sisteminin standart kitapçığıdır. Yani kılavuzun çıkış noktası Türkiye çapındaki 3225 belediyenin Bilgi Sistemleri standardını belirlemek olmamıştır.
Öte yandan eleştirilecek bir başka yön de, kılavuzun Valilik Bilgi Sistemi tarzında bir yazılımın (Kılavuzda ILEMOD olarak adlandırılıyor) teknik şartnamesi görünümünde olmasıdır. Bu sebeple bu kılavuzun belediyecilik sektöründe birtakım soru işaretleri ve kafa karışıklığı yaratması kaçınılmazdır.
Kılavuzu teknik olarak yorumlamak, bir anlamda "Eylem 36 Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Oluşturmaya Yönelik Teknik Altyapı Raporu"nu yorumlamak anlamına geliyor. Bu sebeple teknik bir örnek vererek görüşümü belirtmek isterim. "CBS Internet Harita Sunucusu ve WEB Servisleri Yazılımı" ile ilgili olarak istenen özelliklerde WMS ve WFS özellikleri için OpenGIS konsorsiyumundan alınmış uyumluluk belgeleri istenmiş, ancak kılavuzun hiçbir yerinde WFS özelliğinin kullanımı ile ilgili bir tarif yer almamıştır. Bu örnek bir eleştiri konusu yapılabileceği gibi, ileriye yönelik düşünülmüş bir yatırım olarak da algılanabilir.
Sonuç olarak; hazırlanan kılavuz sektörel anlamda bizleri hayal kırıklığına uğratmakla birlikte, bu konuda bir adım atılmış olması ileriye yönelik umutlarımızı artırmıştır. Bu tür çalışmalarda kamu ve özel sektör koordinasyonunun sağlanması, yapılacak çalışmalara fayda ve ivme kazandıracaktır düşüncesindeyiz.
