'Ekolojik Kentler Dünya Zirvesi' İstanbul'da yapıldı

İki yılda bir dünyanın farklı ülkelerinde düzenlenen 'Ekolojik Kentler Dünya Zirvesi' (Ecocity World Summit), 13-15 Aralık 2009 tarihleri arasında İstanbul Cevahir Kongre Merkezi'nde düzenlendi.

Uluslararası çevre ve şehir geliştirme örgütü 'www.ecobuilders.org' tarafından; çevre dostu kentler ve yapılar için yaratıcı çözümler, yeni modeller geliştirilmesi amacıyla, dünyanın farklı ülkelerinde düzenlenen Ekolojik Kentler Dünya Zirveleri'nin ilki 1990 yılında Amerika'da gerçekleştirildi. Daha sonra sırasıyla Avustralya, Senegal, Brezilya, Çin ve Hindistan'da düzenlenen etkinliğin 8.'si bu yıl İstanbul?da düzenlendi.

13 Aralık pazar günü başlayan Zirve'nin açılışı, Çevre ve Orman Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi Öğr. Gör. ve Ecocity Türkiye Organizasyonu Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Samsunlu ve ABD Ecocity Builders Başkanı Richard Register tarafından yapıldı.

Veysel Eroğlu; 'Şehirlerin çevre ile uyumlu imar planları olması ve herkesin bunlara uyması gerekir'

Veysel Eroğlu burada yaptığı konuşmada ekolojik bir şehirde neler olması gerektiğini anlatırken Bakanlık olarak Türkiye?de yaptıkları çalışmalara da örnekler verdi. Öncelikle şehirlerin çevre ile uyumlu bir imar planının olması ve herkesin bu plana harfiyen uyması gerektiğini ifade eden Bakan Eroğlu, çevre düzeni planlarına büyük önem verdiklerini, şu anda ülke topraklarının % 58'inin planlandığını, 2010 yılı sonuna kadar da tamamını planlamayı hedeflediklerini söyledi.

Eroğlu şöyle devam etti: "Ekolojik şehirlerde hava kirliliği olmamalıdır. Bu maksatla Ulusal Hava Kalitesi Ölçüm ve İzleme Ağını kurduk. 2003 yılında 16 olan ölçüm istasyonu sayısını 2008 yılında 116'ya çıkardık. Hedefimiz bu sayıyı 2010'da 160'a, 2014 yılında da 209'a ulaştırmaktır. Ekolojik şehirlerde, gürültü standartları sağlanmalıdır. Çevresel gürültüye yönelik şikayetlerin mahallinde ve kısa sürede giderilmesi için 11'i büyükşehir belediye başkanlığı olmak üzere 66 belediyeye yetki devri yapılmıştır. 2011 yılına kadar, nüfusu 10.000'nin üzerinde olan belediye başkanlıklarına da yetki devrinin yapılmasını planlıyoruz. Tıbbi atıklar düzenli olarak bertaraf edilmeli ve katı atıklar sistemli olarak toplanmalıdır. Katı atıklar konusunda Katı Atık Eylem Planı'nı hazırladık. 2003 yılında 15 düzenli depolama tesisi ile 23 milyon nüfusa hizmet verilirken; şu an itibariyle 41 adet tesisle 32 milyon nüfusa hizmet verilmektedir. 2012 yılı itibarıyla 57 milyon nüfusa hizmet verilmesi hedeflenmektedir.

Atısku arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye sayısı 2002 yılında 248 iken, 2009 yılında bu rakam 452'ye yükselmiştir. Atıksu arıtma tesisi sayısı 2008 yılı sonu itibariyle toplam atısku arıtma tesisi sayısı 216'ya, 2009'un ilk altı ayında ise 232'ye ulaşmıştır. Hedefimiz, 2010 yılında 510 belediyede atıksu arıtma sağlayarak toplam belediye nüfusunun % 73'ünün atıksularının arıtılmasıdır. 2012 yılında ise bu oranın % 81'e ulaşması hedeflenmektedir. Sağlıklı içme suyu musluklardan akmalı, şebeke suyu içilebilmelidir. Ekolojik şehirlerde yağmur suyu sistemi olmalı, dereler ıslah edilmeli ve su havzaları korunmalıdır. Her semtte çocuklar için oyun alanları ve parklar, halkın mesirelik alan ihtiyacını karşılamak üzere kent ormanları ve mesirelik alanlar olmalı, botanik parklar bulunmalıdır. Evcil hayvanlar için bakım ve kontrol merkezleri olmalı, gerekli halde kısırlaştırma imkanları sağlanmalı ve sahipsiz hayvanlar tabiatla uyumlu barınaklarda bakılmalıdır. Ekolojik şehirlerde sigara ancak belirlenmiş alanlarda içilebilmelidir".

Bakan Eroğlu konuşmasının sonunda zirveye katılan tüm katılımcılara çağrıda bulunarak, bir "Ekolojik Şehir İndeksi" oluşturulmasını önerdi ve bu indeksle şehirlerin değerlendirilebileceğini söyledi. Bu konuda Bakanlıkça hazırlanan, "Ekolojik Bir Şehirden Neler Bekliyoruz" başlığı altında, "Şehircilik, Altyapı, Çevre, Ulaşım ve Ekoloji" alt başlıklarından oluşan toplam 53 maddelik bir indeks katılımcılara dağıtıldı. Henüz bir taslak çalışma olduğu belirtilen söz konusu indeks hakkında, serpil.koylu@cevreorman.gov.tr adresinden bilgi alınabiliyor.

Ahmet Samsunlu, "Ekoşehirler için çarpık kentleşmenin önlenmesi gerekir"

Prof. Dr. Ahmet Samsunlu ise açılışta yaptığı konuşmada % 50'si orman, % 25'i tarım alanı ve % 25'i yerleşim alanı olan İstanbul'un, son yirmi yılda kaybettiği ekoşehir özelliklerini kazanmak için çarpık kentleşmenin önlenmesi, göçün ve nüfus artışının engellenmesi, ekolojik açıdan hassas alanların belirlenmesi, ekoşehir oluşturmak için insanların teşvik edilmesi ve STK'lar aracılığıyla ekoloji bilincinin yaygınlaştırılması gerektiğini vurguladı.

İstanbul'un coğrafi konumu, tarihi yapısı bugün içinde yaşadığı nüfus yoğunluğuna bağlı sorunları hakkında detaylı bilgiler aktaran Ahmet Samsunlu şunları söyledi:

Dünya nüfusu artmaktadır. Bu artış daha çok gelişmekte olan ülkelerde olmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerdeki şehirler devamlı göç almaktadır. Bu şehirler arasında İstanbul gibi Delhi gibi şehirleri de sayabiliriz. İstanbul'da yapılan bir ankette İstanbul'un en önemli sorunu olarak çarpık kentleşme gösterilmiştir. Türkiye?deki nüfus artışı ortalama olarak %1.2 iken İstanbul'daki nüfus artışı yaklaşık % 4'tür. Bunun anlamı, İstanbul yaklaşık olarak her yıl, 500 bin yeni nüfusu bünyesine almaktadır. Örneğin Almanya Hanofer kentinin nüfusu 1957 yılında 550 bin idi. Aradan geçen 50 yılda Hanofer'in nüfusu 545 bin oldu. Tabi ki nüfusun değişmediği kentlerde sorunlar, kolaylıkla çözülebilir. İstanbul'un nüfusu bundan 50 yıl önce 1 milyonken bugün 2008 yılı rakamlarıyla 12-13 milyonun üzerindedir. Dolayısıyla İstanbul'un en önemli sorunlarından biri de barınma yani konut sorunudur. İstanbul'da gecekondular kurulmaktadır ama bu gecekondular müstakil bahçeli, tek katlı evlerle başlayan şimdi ise çok katlı evler haline gelmiştir. Bu şekilde gelişen yapılar zamanla İstanbul'daki yeşil alanların da hızla azalmasına yol açmıştır. Öte yandan İstanbul'da şehir merkezinde artan yoğunlaşmayla birlikte 2008 itibariyle baktığımızda yeşil alanlar neredeyse can çekişir hale gelmiştir. İstanbul'un en ciddi sorunu göç sorunudur. Türkiye nüfusunun 1/6'sı İstanbul'da yaşıyor. Ancak son yıllarda gerek TOKİ tarafından yapılan yeni konutlar, Büyükşehir Belediyesi'nin yürüttüğü çevre altyapı ve üstyapı yatırımlarıyla bir hayli iyileşme sağlanmıştır. Örmeğin İstanbul'un deniz kıyılarında, birçok yerde artık denize girilmektedir".

Üç gün süren etkinlikte; "Şehir ve Geleceğin Tasarımı", "Ekolojik Düşünme & Eko Politikalar",  "Ekolojik Mimari & Kentsel Tasarım", "Doğa ve Kentleşme", "Enerji, Yenilikler ve Kentleşme", "Özkaynaklar, Materyaller ve Gelenek", "Sürdürülebilir Kent Tasarımı ve Planlama", "Yenilikler ve Başarı İçin Stratejiler", "Sürdürülebilirlilik Stratejileri" ve "Ekoşehirleri Bekleyen Zorluk ve Kolaylıkların Ölçüleri, Yol Haritaları, Kriter ve Prensipleri" başlıkları altında yapılan sunumlarda çok sayıda konuşmacı bilimsel açıklamalar yanında deneyim ve örnek uygulamalar hakkında ayrıntılı bilgiler aktardı. Bunlardan bazıları şöyle?

"Geleceğin Şehirleri ve Şekillerin Biçimleri" başlıklı ilk oturumda konuşan Maryland Valisi Paris Glendening, sözlerine "Umarım herkes değişim zamanının geldiğini anlamıştır" diyerek başladı. Register, herkesin sürdürülebilirlikten bahsettiğini, fakat iklim değişikliğinin çözülmesi kolay bir problem olmadığını söyleyerek problemin çözümünde teknolojinin önemini vurgulansa da bunun tek başına yeterli olmayacağını, çözümün aynı zamanda insanlarda olduğunu dile getirdi. Sürdürülebilirlik ve hızlı kentleşmenin alternatifi olarak öne sürülen "akıllı kentleşme" üzerine konuşan Vali, Maryland'de sürmekte olan ecocity çalışmalarından bahsetti. Smart Growth Leadership Institute: http://www.sgli.org

Varlıbaş Holding CEO'su Süleyman Varlıbaş

Aynı oturumda konuşan Varlıbaş Holding CEO'su Süleyman Varlıbaş ise havanın, suyun ve toprağın gün geçtikçe daha tehlikeli boyutlarda kullanıldığını söyleyerek kısa bir durum değerlendirmesi yaptı. Varlıbaş ayrıca dünyanın merkezinde bulunduğu bu karanlık tabloya kayıtsız kalmamak için yaptıklarını söylediği Türkiye'nin LEED kaynaklı ilk konut içeren yeşil projesi Varyap Meridian'dan söz etti.

Varlıbaş, kirlenen ve azalan kaynaklar karşısında insanlara model olacak yaşam alanları tasarladıkları Varyap Meridyen Projesi'nin de buna bir örmek teşkil ettiğini anlattı. Süleyman Varlıbaş şöyle devam etti: "Meridian projemizin LEED kriterleri uygun olarak yapımı devam etmektedir. Arazi değerlendirme, su kaynaklarını verimli ve etkin kullanma, enerji ve malzeme kullanımını dikkate alan bir tasarım. Henüz bu türden kriterleri içeren Türkiye'ye özgü bir sistem yok. Ancak ülkemizde bu tür binaların çoğalmasına çalışan ÇEDBİK var. Bundan sonra Türkiye?de bu tür kriterlere uygunluğu öne çıkaracak çalışmalar yapacak. Ama onlar da henüz yolun başındalar. Biz de onlarla sürekli temas halindeyiz".

İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği Başkanı Orhan Turan

Oturumun son konuşmacısı olan İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) Başkanı Orhan Turan ise "enerji etkin bina tasarımı" kavramı üzerinden durdu. Turan, Türk inşaat malzemelerinin dünya üzerindeki başarısından da söz ederek şunları söyledi: "Dünyada inşa edilmekte olan eko-kentlerde Türkiye'den giden inşaat malzemeleri kullanılıyor. Bu durumda geleceğin yapılarını biz de neden Türkiye'de yapmayalım? Neden Türkiye'de eko-kent inşa etmeyelim?"

Zirve'de yapılan diğer konuşmalardan kısa notlar...

• Çin Bilim Akademisinden Dr. Rusong Wang "Egocity" olarak tanımladığı bugünün şehirlerinin nasıl "Ecocity"lere dönüştürülebileceğini Çin'de yürütülmekte olan "Donghton Ecocity", "Caofeidien Ecocity", "Suzhou-Singapor Endüstri Parkı" ve "Wonzhuang Ecocity" üzerinden anlattı.

• Ecocity 2011 Direktörü Luc Roubin tarihi bir kent olan Montreal'in sürdürülebilirlik anlayışı ve Montreal'deki "Sürdürülebilirliği Geliştirme Laboratuvarı" hakkında konuştu.

• Toplantının ilgi çeken sunumlarından bir diğeri de Kanada'dan Vacouver Kenti Planlama Direktörü Brent Toderian'ın konuşması oldu. Toderian sürdürülebilir kentlerin tasarım problemi üzerine konuştu. Konuşmasına Vacouver kentindeki şehircilik anlayışını anlatarak başlayan Toderian, amaçlarının sürdürülebilir ve yaşanabilir bir kent yaratmak olduğunu dile getirdi. Toderian, yaşanabilir bir Vacouver yaratmak için öncelikle ulaşıma odaklandıklarını anlatarak kentte, birincil olarak en sürdürülebilir ulaşım biçimi olan yürüyüşün, ikinci olarak bisikletin, daha sonra toplu taşıma araçlarının ve en son olarak da kişisel araçların tercih edildiğini belirtti.

• "Sürdürülebilir Kent Tasarımı ve Planlama" başlıklı oturumda konuşan Freiburg Kenti Planlama Direktörü Dr. Wulf Daseking "Dünya değişiyor, ikilim değişikliğinin yanı sıra kentler de değişiyor. Artık kentlerin ortasında gökdelenler, çevresinde ise gecekondular var" diyerek başladığı sunumunda içlerinde pilot bir "pasif ev" çalışmasının da bulunduğu Almanya'daki ekolojik projelerden örnekler verdi.

• Ecocity Builders Başkanı Richard Registar ikinci gün yaptığı sunumunda "Big bang" den başlayarak kısaca evrimi anlattı. Register,"Evrimden öğrendiğimize gören 'küçük' iyidir. Dolayısıyla kentleri bu kadar büyük inşa etmek evrimin ruhuna aykırıdır" dedi. Register ekolojik şehirlerin evrim ile çelişmediğine dikkat çekerek içlerinden Ken Yeang'ın projelerinin de bulunduğu ekolojik kent projelerinden örnekler verdi.

• İstanbul Teknik Üniversitesi'nden (İTÜ) Prof. Dr. Nuran Zeren Gülersoy "akıllı dünya içindeki eko-şehirler"den söz etti ve "Akıllı kentlerin en önemli özellikleri ekonomik kalkınma, yüksek ekonomik gelir ve akıllı bir yönetim. Bunların yanı sıra ise bu kentlerin özellikleri içinde akıllı iletişim, akıllı yaşam, akıllı ulaşım ve akıllı toplum kavramları da yer alıyor" dedi.