Edirne Selimiye Camii, dünya mirası yolunda
Edirne Belediye Başkanlığı'nın, Mimar Sinan'ın, 'Ustalık eserim' dediği Selimiye Camii ve Külliyesini UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne aday göstermek için 3 yıl önce başlattığı çalışmalarda önemli adımlar atılıyor. Kasım ayında, 'ICOMOS-CIVVIH (Uluslararası Anıtlar Ve Sitler Konseyi - Uluslararası Tarihi Kentler ve Küçük Yerleşmeler Komitesi) Akdeniz Bölgesi Yönetim Kurulu Toplantısı' nı Edirne'de düzenleyerek konuyu uluslararası boyuta taşıyan Edirne Belediyesi, toplantıya katılan üyelerin tamamının desteğini almayı başardı.
Projeden sorumlu Alan Yönetimi Başkanı ve Edirne Belediye Başkan Yardımcısı Şehir Plancısı Namık Kemal Döleneken, 'İnanarak, güvenerek yola çıktık, bunu başaracağız' dedi.
2006 yılında çalışmaya başlayan Edirne Belediye Başkanlığı, ilk olarak, UNESCO kriterleri çerçevesinde bir Alan Yönetimi oluşturdu ve Kültür ve Turizm Bakanlığı'na müracaat etti. Bu kapsamda Selimiye Camii ve Külliyesi Adaylık Dosyası hazırlığı ve Alan Yönetimi kapsamındaki bölge için yaklaşık 700 kaynak tarandı, özel koleksiyon ve arşivlerde mevcut dokümanlarla 2000 adet görsel malzeme toplandı, alanın haritaları oluşturuldu ve sonuçta 300 sayfalık bir dosya adaylık amacıyla hazırlandı. Belediye bu çalışmaları ICOMOS-CIVVIH Onursal Üyesi Prof. Dr. Nevzat İlhan danışmanlığında sürdürdü.
Çalışmada önemli bir aşamayı geride bırakan Edirne Belediyesi, 16-17 Kasım tarihleri arasında Edirne?de, 'ICOMOS-CIVVIH (Uluslararası Anıtlar Ve Sitler Konseyi - Uluslararası Tarihi Kentler ve Küçük Yerleşmeler Komitesi) Akdeniz Bölgesi Yönetim Kurulu Toplantısı' nı gerçekleştirdi. Türkiye'de kültürel mirasın korunmasında öncü isim olan Prof. Dr. Cevat Erder'in onuruna düzenlenen toplantıya, ICOMOS-CIVVIH Başkanı Ray Bondin, ICOMOS Türkiye Başkanı Prof. Dr. Nur Akın, ICOMOS-CIVVIH Başkan Yardımcısı ve Akdeniz Bölgesi Başkanı Sofia Avgerinou Kolonias başta olmak üzere, İsrail, Yunanistan, Fransa, Rusya, İspanya, Belçika, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Güney Kıbrıs ve Malta'dan Alan Yönetimi ve UNESCO çalışmaları ile ilgili 40 uzman ile bu alanda çalışan 200?e yakın katılımcı yer aldı.
Projeden sorumlu Alan Yönetimi Başkanı ve Edirne Belediye Başkan Yardımcısı Şehir Plancısı Namık Kemal Döleneken, Selimiye Camii ve Külliyesi?nin tüm kullanılan üstün inşa sistemi, mimari özellikleri, 16. yüzyılın muhteşem İznik çinisi örneklerini barındırmasıyla Dünya Miras Listesi?nde olmayı hak eden bir eser olduğunu da kaydederek, özellikle UNESCO?nun bu yönde bir çalışma içinde bulunan İstanbul?a yaptığı uyarıların kendileri için yol gösterici olduğunu söyledi. Döleneken proje aşaması ile ilgili görüşlerini şöyle belirtti: 'Alan Yönetimi, Türkiye için yeni bir kavram. İstanbul, bu konuda önümüzde bir örnek oldu. İşte bu nedenlerden ötürü, 'Alan Yönetim' çalışması hem UNESCO için hem tarihi kent merkezlerine sahip şehirlerimiz için büyük önem taşımakta. 'Alan Yönetimi' denilen kavram, kültürel ve tarihi mirasımızı nasıl ve hangi yöntemlerle koruyacağımızı, ileriki nesillere hangi yöntemlerle aktaracağımızı, bunun için nasıl bütçe ayarlanması gerektiğini, kentte yer alan tüm kamu, sivil kurum ve kuruluşların hep birlikte ortak olarak bu amaç için nasıl hareket etmesi gerektiğini planlayan bir yol haritasıdır'.
Toplantıda bir konuşma yapan Edirne Valisi Mustafa Büyük de, Edirne'nin farklı kültürlerin ortak noktada buluştuğu, dünyadaki ayrıcalıklı kentlerden biri olduğunu söyledi. Selimiye Camii ve Külliyesini UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne aday gösterilmesi konusunda Edirne Belediyesi'nin başlattığı çalışmanın çok önemli olduğunu belirten Vali Büyük, 'Edirne'ye farklı bir kimlik kazandıran bu zenginlikleri iyi koruyarak ve iyi kullanarak, kültür turizminde dünyanın önde gelen şehirlerinden biri olma imkanını elde edebiliriz. Selimiye'nin UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ne alınması süreci başarıyla tamamlanırsa, evrensel değerlere sahip anıt eserlere ev sahipliği yapan Edirne'nin dünyaya tanıtımında daha başarılı olacağız' dedi.
ICOMOS-CIVVIH Başkanı Ray Bondin de, adaylık sürecindeki bu toplantı için geldikleri Edirne'de kültürel ve tarihi mirasa değer verildiğini ve bunu korumak için çalıştıklarını görmekten etkilendiklerini, bu heyecanın, projenin başarıyla tamamlanmasında etkili olacağını kaydetti. Bondin, Edirne'nin tarihi zenginliğinin bu proje kapsamında tümüyle ele alınarak korunması gerektiğini belirterek, 'Edirne çoğumuzun bildiği ama gelip göremediği bir yer. Bu çalışmadan sonra bu yerin hak ettiği yere gelmesini, Akdeniz halkına ve dünyaya burasını duyurmayı istiyoruz. Dünya mirasına ilgi duyanlar genelde büyük şehirleri ziyaret ediyorlar. Bu da bilgi eksikliğinden oluyor. Buradaki amacımız Edirne'yi insanlara tanıtmak. Dünya miras listesine girmek kolay değil ama burada bunu kolaylaştırmanın yollarını arıyoruz. Edirne, mimari anlamda güzel denen her tanıma uyuyor. Dosyanın hazırlanması bile konuya ne denli önem verildiğinin bir göstergesi. Edirne gibi yerler korunmak zorundadır. Buralar, bizim kimliğimizdir. Edirne'deki bu mimariyi olduğu gibi koruduğunuz için teşekkür ediyorum. Edirne'nin önünde gerçekten önemli bir fırsat var. Burada bulunan profesyonel ekip te bunun bir göstergesi' dedi.
Toplantıdaki konuşmacılardan ICOMOS Türkiye Başkanı Prof. Dr. Nur Akın ise Edirne'nin önemine değinerek, bu kentin Osmanlı'ya başkentlik yapmış bir kimliği olduğunu söyledi. Akın, 'Edirne Roma döneminden bu yana sahip olduğu tarihi zenginliğini yansıtıyor' şeklinde konuştu. ICOMOS-CIVVIH Başkan Yardımcısı ve Akdeniz Bölgesi Başkanı Sofia Avgerinou Kolonias da, tarihi bölgelerin korunmasında uluslararası boyutta ortak çalışmaların şart olduğunu dile getirerek, 30 yıldan bu yana insanın ve doğanın en büyük yaratımlarını dünya mirasına kaydetmeye çalıştıklarını söyledi. Daha önceden metropol ve şehirler bazında algılanan dünya mirası kavramının günümüzde küçük yerleşkelerde daha fazla önem kazandığına dikkat çeken Kolonias, 'İşte bu toplantılardaki amacımız, Akdeniz'deki diyalog sürecine, bu konuma sahip tüm yerleşkelere her anlamda katkı sağlamaktır' dedi. ICOMOS-CIVVIH Onursal Üyesi Prof. Dr. Nevzat İlhan ise Edirne'nin tarihi, kentsel gelişimi ve kültürel mirası hakkında katılımcılara bilgi verdi. Toplantının amacının öncelikle Selimiye Camii'ni ve Külliyesini kültürel değerleriyle tanıtmak olduğunu ifade eden Prof. Dr. İlhan, caminin UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ne alınması için herkesin üzerine düşen görevi yapması gerektiğini söyledi. Edirne'nin tarihi ve kültürel yapısıyla Osmanlı İmparatorluğu zamanında 'Sultanlar Şehri' adını aldığını ifade eden Prof. Dr. İlhan, özellikle başta Selimiye Camii olmak üzere Bedesten Çarşısı, Eski Cami, Beyazıt Külliyesi, Rüstempaşa Kervansarayı, Sokullu Hamamı ve Alipaşa Çarşısı ile tam bir tarih şehri olduğunu belirtti. Selimiye Camii'nin mimari yapısıyla ve evrensel değerleriyle muhteşem bir eser olduğunu vurgulayan Prof. Dr. İlhan, 'Dünyada UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ne giren diğer eserleri incelediğimizde, Selimiye Camii'nin de bu kriterlere sahip bir yapı olduğunu görüyoruz. Selimiye Camii de bu eserlerle aynı görkeme sahip. Selimiye Camii, UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ne girmeyi hak ediyor' diye konuştu.
2 gün süren toplantıda, katılımcılar tarafından UNESCO Dünya Miras Listesi'ne giren tarihi şehirlerdeki Alan Yönetimi hakkında bilgiler verilirken, daha önceden bu listeye girmiş kentlerin temsilcileri de yaptıkları çalışmalar sırasında edindikleri deneyimleri anlattı. Toplantı bitiminde toplantıda bulunan tüm katılımcılar tarafından hazırlanan, 'Edirne Bildirgesi' nde, 'İnsanlığın yaratıcı dehasının bir başyapıtı, bulunduğu coğrafyadaki mimarlık, yapım teknikleri, malzeme kullanımı ve kentsel planlamada varılan düzeyin doğru ve nitelikli bir örneği, halen yaşayan bir kültürün temsilcisi, göterdiği tasarım bütünlüğü; anıtsallık; mimari öge, eleman ve süslemelerin kullanımındaki ustalık göz önüne alındığında, bir yapı türünün olağandışı temsilcisi, ögünlük, belge, mimari, teknik, tarihi, artistik vb. birçok değeri bünyesinde başarıyla toplayan bir yapılar topluluğu olarak, Selimiye Camii ve Külliyesi Dünya Miras Listesinde yer almaya hak kazanmıştır. Sempozyum katılımcıları, yasal düzenlemelerdeki zorlukların aşılabileceğini; tüm paydaşların konuya inanması ve desteklemesinin esas olduğunu; yerel yönetimlerin, paylaşımcı, şeffaf, eylemlerde mutabakat arayan, ilgili tüm kurum ve kuruluşlar arasında eşgüdüm ve işbirliğini sağlayan bir politika gütmeleri gerektiğini bir kez daha vurgulamayı görev saymaktadır' denildi.
Bu arada, Edirne Belediye Başkanlığı, Selimiye Camii ve Külliyesini UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne adaylık dosyasını 1 Şubat 2010 tarihine kadar Paris'te bulunan UNESCO Genel Merkezi'ne ulaştırmak için son çalışmalarını yapıyor. Belediye tarafından Ekim ayında Kültür ve Turizm Bakanlığı Tabiat Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne iletilen dosyanın İngilizce çevirileri tamamlanıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nda son şekli verilecek olan dosya daha sonra Dışişleri Bakanlığı tarafından Fransa'ya gönderilecek. UNESCO Genel Merkezi'nde, bilimsel çalışmalar takvimine göre değerlendirmeye alınacak olan adaylık dosyası ile ilgili çalışmaların sonraki etap aşamaları bu değerlendirme süresince belirlenecek.
