Belediyelerde katı atık yönetimi
İnsanoğlunun doğaya ve diğer canlılara karşı yalnızca kendini düşünen, pervasız ve umursamaz davranışı bir gün kendiyle beraber tüm dünyanın da yok olmasına yol açacak. Bugün milyonlarca insanın yaşadığı dünyada, hızla tüketilen doğal kaynaklar maalesef aynı hızda kendini yenileyemiyor. Öte yandan insanın yaşam standardını yükseltmek adına ürettiği her ürün neticede atık dağları olarak doğaya bırakılıyor. Bu atık dağları, doğanın kendi ürünü olmadığı için de doğal döngüye katılamıyor ve dünyayı yavaş yavaş zehirleyen çıbanlara dönüşüyor. Bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de özellikle büyük yerleşim alanlarında ürettiğimiz bu atıkları eğer yeterince azaltılamazsak, geri kazanamazsak, sonumuz gerçekten de kendi ellerimizden olacak. Bir an önce topyekün atık üretmeyi minimuma indirmemiz gerekiyor. Zorunlu ürettiğimiz atığı da yeniden değerlendirmemiz şart.
Atık konusu tüm insanlığın sorumluluğu olmakla birlikte günümüzde ağırlıklı olarak kentleri yöneten yerel yönetimlerin ve belediyelerin sorumluluğunda. Ülkemiz belediyelerinin bu sorumluluklarına ilişkin yasal dayanaklar; Çevre Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve 6360 sayılı Kanunlarla belirlenmiş durumda.
Dosya konusu olarak incelediğimiz bu konuda özellikle katı atıkların yönetimi konusunda belediyelerimizin neler yaptığına, Türkiye geneli atık istatistiklerine baktık. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) bu konuda verdiği rakamlar 2012 yılı rakamlarını içeriyor. Biz de çok sayıda belediyemizin web sitelerini inceleyip özellikle katı atık yönetimleriyle ilgili bilgilere ulaşmaya çalıştık. Gördük ki; en büyük gider kalemini oluşturan atıklar konusunda belediyelerimiz yaptıkları hizmete dair taze bilgileri; ne kadar atık topladıkları, nasıl bertaraf ettiklerini web sitelerinde duyurmuyorlar. Her belediye bu konuda standart bir bilgi aktarımı sistemiyle kendi sitesi üzerinden aylık, yıllık atık bilgilerini kamuoyuna duyurmak zorunda olsa; bu yaklaşım hizmetin performansını artırmaz mı? Devamlılık sayesinde, sürekli iyileştirme ve daha çok atık değerlendirme gibi sonuçları doğurmaz mı? Halkın da daha çok katılmasını sağlayarak verimli bir atık yönetimi yapılamaz mı? Belediyelerimizin bu konudaki gayretlerini de yadsımadan dosyamızda neler yaptıklarını özetlemeye çalıştık…
Entegre Katı Atık Yönetimi
Atık yönetimi, atıkların bertaraf edilmesinde çevreye ve ekonomiye olan etkilerinin en aza indirilmesini amaçlar. Bu amaca ulaşmanın en kısa yolu ise doğal olarak atık miktarının azaltılmasıdır. Atık Yönetimi, evsel, tıbbi, tehlikeli ve tehlikesiz atıkların minimizasyonu, kaynağında ayrı toplanması, ara depolanması, gerekli olduğu durumlarda atıklar için transfer istasyonlarının oluşturulması, atıkların taşınması, geri kazanılması, bertarafı, geri kazanım ve bertaraf tesislerinin işletilmesi ile kapatma, kapatma sonrası bakım, izleme- kontrol süreçlerini içeren bir yönetim biçimidir.
Atık yönetiminin entegre bir şekilde yapılabilmesi için belli bir atık yönetimi hedefine yönelik olarak gerekli uygun yöntem, teknoloji ve yönetim programlarının seçilmesi, uygulanması gerekir.
Katı atıkların entegre bir sistemle yönetilebilmesi için öncelikle mevcut durumun, atık karakterizasyonunun irdelenmesi gerekir. Miktarı, toplama ve taşıma şekilleri, bertaraf metodu, bölgenin sosyoekonomik durumu ve gelişmişlik düzeyi gibi pek çok parametre sistemin planlanabilmesi için önemli kilometre taşlarını oluşturmaktadır.
Bunların bilinmesi atığın ekonomik ve sürdürülebilir kalkınma açısından nasıl değerlendirileceği ve ne şekilde bertaraf edileceğini ortaya koyar.
Atıkların özellik ve miktarları ülkelere ve şehirlere göre değişmektedir. Yapılan araştırmalarda; gelir düzeyi düşük toplumlarda besin atıklarından oluşan organik atıklar yüksek, ambalaj atıkları düşük çıkmaktadır. Gelir düzeyi artmaya başlayınca besin atıkları oranı düşmekte, ambalaj atığı oranı artmaktadır.
Atık yönetiminin gelişmekte olan ülkelerde, belediye gelirinin %15 ile 50'sini oluşturmaktadır. Bu oran gelir düzeyi artan belediyelerde düşerken, gelir düzeyi az olan belediyelerde daha da artmaktadır. Bu durum, belediyeler için, atık yönetiminin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
Atıkların Toplanması ve Taşınması
Katı atık yönetim sisteminin maliyetinin en önemli yüzdesini atıkların toplanması oluşturmaktadır. Bir entegre katı atık yönetim sisteminin başarısı, toplama sisteminin başarısı ile doğru orantılıdır. Çünkü katı atık yönetim sisteminin hedefe ulaşması, atıkların kaynaklarından intizamlı, sürekli ve zamanında toplanmasına bağlıdır. Ayrıca halk sistemle ilk olarak toplama bileşeni ile karşılaştığından, sistemi ona göre değerlendirmektedir.
Ülkemizde yürürlükte olan mevzuata göre Büyükşehirlerde katı atıkları toplamakla İlçe Belediyeleri sorumludur. Katı atıkların toplanması, ilçe belediyelerinin bütçelerinin önemli bir kalemini oluşturmaktadır. Ayrı toplamanın verimli ve ekonomik olarak yapılması, yerel yönetimlere bu işten gelecek maliyeti azaltmak için de çok önemlidir.
Katı atıklardan geri kazanımı ekonomik olarak azami yapmanın birinci şartı, ayrı toplamadır.
Geri dönüşüm/kazanım miktarı entegre katı atık sisteminin verimini gösteren en önemli parametrelerdir. Geri kazanım programında her şeyden önce hedeflerin belirlenmesi gerekir. Geri kazanımın hedefleri; kaynak koruma, çevre koruma, enerji kazanımı ve yer tasarrufunu amaçlar.
Transfer istasyonları katı atık yönetiminde önemli rol oynamakta, katı atık taşıma hizmetini verimli ve efektif hale getirmektedir. Transfer istasyonları, katı atıkların toplanması ile atıkların bertaraf edilecekleri tesislere ulaştırılması arasında basamak görevi görürler. Toplama araçları ile istasyonlara getirilen evsel ve evsel nitelikli endüstriyel katı atıklar, daha büyük hacimli araçlara yüklenerek bertaraf tesislerine taşınırlar. Transfer istasyonlarına ihtiyaç duyulmasının en önemli sebeplerinden biri atıkların bertaraf tesislerine taşıma maliyetinin azaltılmasıdır.
Dünya genelinde katı atıkların bertarafında gerek termal teknolojiler (yakma, gazifikasyon, piroliz, plazma teknolojisi) gerek atığın bozuşması esasına dayanan kompostlaştırma, biyometanizayon gibi biyolojik sistemler gerekse de düzenli depolama sistemleri yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bertaraf yöntemi seçiminde en önemli unsur ise maliyettir. Bugün gazifikasyon, piroliz gibi yüksek maliyetli sistemler gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmasına karşın gelişmekte olan ülkelerde daha çok düzenli depola yapıldığı görülmektedir.
Hangi sistem kullanılırsa kullanılsın kalan bir miktar atığın düzenli depolamaya gitmesi kaçınılmaz olmaktadır. Katı atık depolama alanları, katı atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek bir şekilde çevremizden uzaklaştırılması için yapılan özel depolama sahalarıdır. Gerek ekonomikliği gerekse de işletme kolaylığı nedeniyle dünyada en yaygın olarak kullanılan metottur.
Türkiye’de her gün 76 bin ton çöp üretiliyor
Ülkemizdeki şehirleri, orta gelir düzeyi kabul edersek, kişi başına günde 1 kg çöp oluştuğu kabul edilmektedir. Ülkemizde her gün 76 bin ton çöp üretilmektedir. Buna göre 4 kişilik bir aile günde 4 kg ayda 120 kg ve yılda 1440 kg çöp üretiyor demektir.
Oluşan atıkların azaltılması için gelişmiş toplumlarda üretilen atık miktarına karşılık gelecek bedeller alınması gibi tartarak alma, poşetleri sayma, toplama sıklığı ve konteyner hacmi şeklinde uygulamalar yapılmaktadır. Bu uygulamada üretilen besin atıklarının azaldığı ve ambalaj atıklarının arttığı, genel miktar olarak azalma olduğu görülmüştür.
Ambalaj atıklarını ayrı tutarak evsel atıkları tartarak ücretlendirmesi sonucu % 50 çöp azalması sağlanırken, poşet sayısına göre toplamada % 21 azalma sağlanmıştır.
Toplanan atık miktarlarındaki bu azalma, atık yönetim ekonomisine de yansımış ve önemli tasarruflar elde etmişlerdir.
Ambalaj atıkları
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı-Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü-Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı-Belediye ve Ambalaj Atıkları Yönetimi Şube Müdürlüğü, 2014 yılında yayınladığı “Ambalaj ve Ambalaj atıkları İstatistikleri 2011” bülteninde şu bilgilere yer veriliyor:
Ambalaj Elektronik Yazılım Programına veri girişi yapan kullanıcılardan alınan bilgilere göre; toplam 4.428.408 ton ambalaj üretilmiş, bunların 2.510.642 tonu piyasaya sürülmüş ve 2.224.977 tonu geri kazanılmış.
Ambalaj Cinsi |
Üretilen Ambalaj Miktarı (ton) |
Piyasaya Sürülen Ambalaj Miktarı (ton) |
Geri Kazanılan Miktar (ton) |
Gerçekleşen Geri Kazanım Oranı (%) |
Plastik |
1.223.783 |
706.082 |
307.549 |
44 |
Metal |
246.861 |
137.764 |
74.669 |
54 |
Kompozit |
91.001 |
68.756 |
70.715 |
103 |
Kağıt Karton |
2.389.201 |
996.076 |
1.573.511 |
158 |
Cam |
477.559 |
601.962 |
198.532 |
33 |
TOPLAM |
4.428.408 |
2.510.642 |
2.224.977 |
|
2011 yılı itibariyle Geçici faaliyet belgeli/lisanslı olmak üzere; 266 toplama ayırma tesisi, 276 tane de geri dönüşüm tesisi mevcut.
Belediyeler, ambalaj atıklarını toplamak veya toplatmakla yükümlü. Bu çalışmaları yapabilmek için de, ambalaj atıklarının kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilmesi, toplanması ve taşınması çalışmalarının kimler tarafından, nasıl, ne şekilde ve ne zaman yapılacağını belirtmek üzere ambalaj atıkları yönetim planlarını hazırlayarak Bakanlığa sunuyorlar. İlk defa 2008 yılında başlatılan bu çalışmalar kapsamında, ambalaj atıkları yönetim planı formatı doğrultusunda planlarını hazırlayarak Bakanlığa sunan ve planı uygun bulunan belediye sayısı 2011 yılı itibariyle 406.
Geçen yıl 555 ton atık pil toplandı
Türkiye'de atık pillerin toplanması konusunda tek yetkili olan Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) geçen yıl 555 ton atık pil topladı.
TAP Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Turhan, "Topladığımız piller negatif ekonomi. Herhangi bir geri dönüşüm olmuyor. Geri dönüşüm ve bertarafında üste para ödenen bir alan". Geçen yıl sadece 555 ton pil topladıklarını dile getiren Turhan, 474 belediyeyle çalışıyoruz, bunların büyük bir kısmında toplama kutuları var ancak kutuların içine pil düşmüyor" diyor. Türkiye'de yıllık ortalama 1500 -2000 ton arası atık pilin toplanması gerektiğini kaydeden Mehmet Turhan, atık toplamada, sokak toplayıcıları gibi kayıt dışı organizasyonlar bulunduğunu, atık pillerin hurdaların içine karıştırılıp satıldığını söylüyor. “Bizim hanemizden gidiyor, bunu kontrol edemiyoruz" diyor.
Belediyelerde atık yönetiminin yasal dayanakları
872 sayılı Çevre Kanunu
Madde 11: Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler; evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler.
5393 sayılı Belediye Kanunu
Madde 14- (1) Belediye, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla; a)…, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; …; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; … hizmetlerini yapar veya yaptırır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu
Katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek,
İlçe Belediyeler; Büyükşehir katı atık yönetim planına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.
Büyükşehir Belediyeleri; Toplanan atıkları, aktarma istasyonundan geri kazanım veya bertaraf sahalarına taşımak ile yükümlüdür
5491 sayılı “Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”
13 Mayıs 2006 tarihinde yürürlüğe giren 5491 sayılı “Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ve bu Kanuna istinaden yürürlükte olan mevzuat ile Atıkların öncelikle kaynağında azaltılması, ayrı toplanması, taşınması, geri kazanımı ve bertarafı iş ve işlemleri konularında yerel yönetimlere görev, yetki ve sorumluluklar verilmiştir.
6360 sayılı Kanun’la değişen yerel yönetim rakamları ve gelen yükümlülükler
Büyükşehir belediyelerine; Tüm il sınırında kaynak ve zaman israfına neden olmayacak şekilde ihtiyaca göre entegre bertaraf tesislerini kurma ve işletme yükümlüğü,
İl ve İlçe Belediyelere: 30/03/ 2014 tarihinden önce mücavir alan dışında kalan alanlardan kaynaklanan atıkların toplanması ve taşınması hizmeti almayan köylerin bu hizmetten yararlanmasını sağlama yükümlülüğü getirmektedir.
|
Önceki Durum |
Yeni Durum |
Büyükşehir Belediyesi |
16 |
30 |
Büyükşehir İlçe Belediyesi |
143 |
519 |
İl Belediyesi |
65 |
51 |
İlçe Belediyesi |
749 |
400 |
Belde Belediyesi |
1.977 |
396 |
Toplam Belediye |
2.950 |
1.396 |
İl Özel İdaresi |
81 |
51 |
Köy |
34.283 |
17.739 |
Belediye atık istatistikleri 2012
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2014 yılı Şubat ayında yayınladığı 2012 yılı istatistiklerine göre belediyelerde 25,8 milyon ton atık toplandı. Tüm belediyelere uygulanan “2012 yılı Belediye Atık İstatistikleri Anketi sonuçlarına göre” 2950 belediyenin 2894’ünde atık hizmeti veriliyor. Atık hizmeti verilen belediyelerden, aynı yıl yaz mevsiminde 14,6 milyon ton, kış mevsiminde 11,2 milyon ton olmak üzere toplam 25,8 milyon ton atık toplandığı belirlendi.
Anket sonuçlarına göre 2012 yılında belediyelerde toplanan kişi başı günlük ortalama atık miktarı, yaz mevsimi için 1,14 kg, kış mevsimi için 1,09 kg, yıllık ortalama ise 1,12 kg olarak hesaplandı.
Belediye atıklarının % 60’ı düzenli depolama tesislerine gönderildi. Atık toplama ve taşıma hizmeti verilen belediyelerde toplanan 25,8 milyon ton atığın, % 59,9’u düzenli depolama tesislerine, % 37,8'i belediye çöplüklerine, % 0,6'sı kompost tesislerine gönderildi, %1,7’si ise diğer yöntemler ile bertaraf edildi.
Bağcılar'da 2014'te 270 milyon kilogram katı atık toplandı
Bağcılar'da 2014 yılında 270 milyon 488 bin 520 kilogram katı atık toplandı.
Bağcılar Belediyesi’nin açıklamasına göre, her gün 2 bin 800 cadde ve sokakta çevre temizliğinin yapıldığı ilçede Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü’ne bağlı 545 kişilik ekip günün 24 saati bu konuda çalışıyor.
Nüfus olarak İstanbul'un en büyük ilçesi olan Bağcılar'da inşaatı tamamlanan Katı Atık Toplama Tesisi'nin de hizmete girmesiyle ayrıştırılan atıklar da değerlendirilecek.
Çöplerin toplanması için her yıl 12 trilyon Lira harcanan Bağcılar'da çöpler, ilçenin 22 mahallesindeki değişik noktalara konulmuş 3 bin 600 çöp konteynerinde toplanıyor. İlçede toplanan çöpler arasındaki katı atıklar da geri dönüşümünün sağlanması amacıyla kurulan tesiste değerlendirilecek.
Bağcılar Belediye Başkanı Lokman Çağırıcı, teknolojinin gelişmesiyle ihtiyaçların ve tüketimin değişiklik göstererek arttığını belirterek, bu amaçla teknolojiden faydalandıklarını aktardı. Çağırıcı, "Ekiplerimiz, temizlik araçlarımız vasıtasıyla çöpleri alıyorlar. Yıkama ve dezenfekte işleminin ardından da konteynerin bakım ve onarımı yapılıyor. Boyanan konteynerler yeniden hizmete sunuluyor".
Çankaya Belediyesi 100 bin ton ambalaj atığı topladı
Çankaya Belediyesi, Ambalaj Atıkları Geri Kazanım çalışması kapsamında, 2006 yılından bu yana 100 bin ton atık topladı. 2014 yılının ilk altı ayında ise, yaklaşık 10 bin ton atık toplayan belediye, önceki yıllarda olduğu gibi kağıt, karton, plastik, cam, metal, kompozit, ahşap, tekstil gibi ambalaj atıklarını kaynağında ayrıştırarak geri dönüşüme gönderdi. Toplama işlemini, konut ve iş yerlerinin yanı sıra alışveriş merkezlerinden de poşet ve kumbara yöntemiyle yapan Çankaya Belediyesi, geri dönüşüme büyük katkı sağladı.
Ambalaj atıklarının geri dönüşümünün sağlanması durumunda yüzde 95’lere varan oranlarda, enerji tasarrufu sağlanacağını belirten Belediye yetkilileri, ambalaj atıklarını geri kazandırmanın, kentin katı atık depolama alanına giden çöp miktarını azaltacağını belirtti. Katı atıklarda ayrılan kağıdın yeniden işleme sokulması için gerekli olan enerjinin, normal işlemlere göre yüzde 50 azaldığını ifade eden yetkililer, yüzde 45 oranında su tasarrufu sağlandığını da vurguladı.
Fatih Belediyesi 2014 yılında 265.027 ton çöp topladı
Fatih Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü olarak ilçe genelinde cadde ve sokaklarda uygun noktalara konuşlandırmış olduğumuz yaklaşık 3100 adet yer üstü çöp konteyneri ve 381 adet yer altı çöp konteyneri ile evsel atıklar toplanmakta olup, çöp araçlarımız kesintisiz 24 saat ring halinde çalışmaktadır. İlçemiz genelinde 2014 yılında 265.027 ton çöp toplanıp İstanbul Büyükşehir Belediyesi çöp bertaraf sahalarına nakledilmiştir.
9852 ton ambalaj atığı toplanmıştır. 30.07.2004 tarih ve 25538 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 2014 yılında toplam 9852 ton ambalaj atığı ayrı toplanarak geri dönüşümü sağlanmıştır.
1412 kg. atık pil toplanmıştır. Atık pil toplama çalışmaları kapsamında ilçe sınırları dahilindeki okullara, kamu kurumlarına, ibadethanelere atık pil kutuları dağıtılmış, ana arterlerde uygun noktalara direk tipi atık pil kutuları yerleştirilmiştir. 2014 yılında 1412 kg. atık pil toplanmıştır.
113.618 litre bitkisel atık yağ toplanmıştır. Su ve toprak kirliliğinin önlenmesi amacıyla bitkisel atık yağların ayrı toplanması için; bitkisel atık yağ üreten tüm iş yerlerine denetim yapılmış olup; atık yağlarını ayrı biriktirmeleri konusunda ilgili lisanslı firmalarla sözleşme yapmaları sağlanmıştır. 2014 yılında 113.618 litre bitkisel atık yağ toplanmıştır.
503.550 kg. tıbbi atık toplanmıştır. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince; tıbbi atıklar yüksek patolojik muhteviyatlarından dolayı diğer çöplerden ayrı olarak lisanslı araçlarla farklı hijyenik koşullarda toplanmaktır. Bu kapsamda; 2014 yılında 503.550 kg. tıbbi atık ayrı toplanarak İstanbul Büyükşehir Belediyesinin yakma ve sterilizasyon tesisine gönderilmiştir. (2015 yılından itibaren tıbbi atık toplama hizmeti İstanbul Büyükşehir Belediyesince verilecektir.)
37.829 ton moloz toplanmıştır. Bölgemizde cadde ve sokaklara çıkarılan çuvallı hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları 2004 yılından beri Belediye Encümenince takdir edilen moloz toplama ve nakil ücreti mukabilinde ekiplerimizce kaldırılmakta olup; moloz kaldırma ücreti Mali Hizmetler Müdürlüğü’ne yatırılmakta iken 2008 yılında ek olarak vatandaşa kolaylık sağlanması açısından ve takibin hızlı ve yerinde yapılabilmesi için kredi kartı pos makinesi uygulamasına geçilmiştir. Bu kapsamda; 2014 yılında 37.829 ton moloz toplanmıştır.
5616 kamyon atık ev eşyası toplanmıştır. 2005 yılında başladığımız atık ev eşyası toplama çalışması kapsamında 2014 yılında 5616 kamyon atık ev eşyası toplanmıştır.
Atık elektronik. 2014 yılında 120 kg atık elektronik ürün toplanmıştır.
Atık lastik. Ömrünü tamamlamış tüm lastikler ilçemizden toplanarak geri dönüşüme kazandırılmaktadır. Bu kapsamda; 2014 yılında 850 kg ömrünü tamamlamış lastik (ÖTL) toplanmıştır.
Kadıköy Belediyesi’nde 2013 yılında 9.287.045 kg ambalaj atığı toplandı
2008 tarihinde hizmete giren Atık Koordinasyon Merkezi'mizin koordinasyonunda ve 1999 yılında hizmete giren Ambalaj Atıkları Ayrıştırma ve Transfer İstasyonunda;
2011 yılında tamamlanan Ambalaj Atıkları Yönetim Planı çalışmalarında sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için, eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarının yanı sıra, bölgesel kontrol ve denetimler de gerçekleştirilmiştir. İlçeden toplanan ambalaj atıklarına ait veriler doğrultusunda mahalle bazında hazırlanan verimlilik raporları ile sistemin mevcut durumu tespit edilmiştir.
Ayrıca, yüklenici firmamız tarafından yürütülen ambalaj atıkları toplama sistemi, tarafımızca sahada denetlenerek, raporlanmış, ilgilileri ile paylaşılmıştır.
İlçemiz genelinde 2013 yılında, ayda ortalama 774 ton olmak üzere, toplam 9.287.045 kg ambalaj atığı toplanmış ve 2525 adet ambalaj atık kutusu, 75 adet kumbara ve konteyner dağıtılmıştır.
İlçemizde bulunan ambalaj atığı toplama ekipmanları ve sayıları aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Ambalaj Atığı Toplama Ekipmanı Adet
Mavi Konteyner (Güvenlik Yerler/ Siteler) 457
ÇAÇA (Kumbara) 92
4 Gözlü Konteyner 8
Toplam 557
2013 yılında, ruhsat başvurusunda bulunan 373 işletme tarafından verilen “İşyeri Ambalaj Ünitesi Taahhüt Beyanı”yla, ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplamaları ve sisteme katılımları sağlanmıştır. Çeşitli bölgelerde yaptığımız çevre denetim çalışmalarında toplam 647 işletme ekiplerimizce denetlenmiştir. “Çevre Dostu İşyeri” oluşturmak amacıyla işletmelerde “Genel Atık Denetimleri” yapılarak, kullandıkları alışveriş torbaları kontrol edilmiş çevre dostu biyobozunur torbalar, kese kağıdı, bez torba vb. ürünlere geçişleri sağlanmıştır. “Plastik Torbaya Hayır Proje”miz kapsamında; Semt Pazarlarımızda Zabıta Ekiplerimizin desteğiyle belirli periyotlar da toplam 21 kez pazaryeri denetimi yapılmıştır.
Ambalaj Atıkları Ayrıştırma ve Transfer İstasyonu’nda2009 Yılından İtibaren Toplanan Ambalaj Atığı Miktarları
Tadilat ve moloz atıkları. Binalarda yapılan tadilat ve tamirat işlemleri sonucu çıkan atıkların alınmasına yönelik gelen talepler, ilgili Müdürlüğe yönlendirilerek atıklarının alınması sağlanmıştır. 2013 yılında Belediyemizce toplanan tadilat atık miktarı 7.943 ton’dur.
Kartal Belediyesi’nde günde ortalama 445 ton çöp toplandı
Kartal Belediyesi, 2014 yılında, Kartal’ın İstanbul’un en temiz ilçelerinden biri olması için yoğun bir mesai harcadı. 453 binden fazla vatandaşın yaşadığı Kartal’da çöp toplama işi büyük bir organizasyon gerektiriyor. 2014 yılı boyunca 96 kişilik bir ekiple hizmet verilen Kartal’da; Çöp toplama ve taşıma işi için gündüz 22 araç, gece ise 8 araç çalışıyor. Bu araçlarda 32 şoför ve toplam 64 kişilik araç arkası ekibi bulunuyor.
Çöp kamyonları 1 yılda toplam 27 bin 697 sefer yaptı
Çöp toplama sırasında ana arterler ve yoğun olan sokaklardan her gün, ara sokaklardan ise 2 günde bir çöp toplama çalışması yapıldı. Cadde, sokak ve pazar yerlerinden çöp toplamak için 2014 yılında toplam 27 bin 697 sefer yapıldı, toplam 162 bin 476 ton çöp toplanarak İstanbul Tuzla’da bulunan Aydınlı Transfer İstasyonu’na nakledildi.
18 bin 583 ton moloz ve cüruf toplandı
Kartal’da bulunan Adliye, Askerlik Şubesi, okullar, Afet Yönetim Merkezi, Orman İşletme Şefliği, Çocuk Esirgeme Kurumları, cami bahçeleri gibi kamu kurum ve kuruluşları ile süpürge araçlarından, yol süpürmede çıkan cüruf, moloz ve katı atıklar toplanarak üstü açık kamyonlarla Şile döküm sahasına gönderildi. Bu çalışma kapsamında 2014 yılında yaklaşık 1161 sefer yapıldı ve toplam 18 bin 593 ton cüruf ve moloz nakledildi.
86 bin 50 kilogram tıbbi atık toplandı
Tıbbi Atık Ekibi’nin sözleşmelerini yaptıkları 122 muayenehane, 20 yataktan az hastane, dispanser, diyaliz merkezi, görüntüleme merkezi, laboratuar, diş ve diğer branş muayenehanelerin tıbbi atıkları, 2014 yılı boyunca düzenli olarak toplandı. Tıbbi Atık toplama aracı ve 2 personel ile tam teşekküllü verilen bu hizmet sonucu toplanan atıklar, güvenli bir şekilde bertaraf edilmeleri için İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Kemerburgaz Yakma Tesislerine gönderildi. Tıbbi Atık Ekibi, bu çalışma kapsamında 2014 yılında 103 sefer yaptı ve yaklaşık 86 bin 50 kg. tıbbi atık nakledilerek bertaraf edilmeleri sağlandı.
2076 konteyner tamir Edildi, 190 yeni konteyner konuldu
Cadde ve sokaklarda çöplerin toplanmasında ilk istasyon olan konteynerlerin tamir ve bakımından da sorumlu olan Kartal Belediyesi, denetim gereği ve vatandaşlardan gelen şikayetleri de değerlendirerek sorunlu konteynerlerin bakımını gerçekleştirdi. Temizlik İşleri Müdürlüğü atölyesinde konteynerlerin tekerlek, kol veya kapak gibi tamirleri yapıldı. Müdürlükten alınan rakamlara göre 2014 yılında toplam 2076 konteyner, teker ve kol tamirleri yapılarak alındıkları yerlere konuldu. Gelen taleplere göre alınan 190 yeni konteyner de ihtiyaç duyulan yerlere konuldu.
Malatya Büyükşehir Belediyesi 50 bin kişilik elektrik üretiyor
Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından mevcut çöp alanında kurulan Çöp Gaz Elektrik Üretim Santrali’nde günlük 2.2 MW’lık elektrik üretiliyor. Zararlı gazların bertaraf edildiği santralde üretilen elektrik, 10 bin hanede yaşayan 50 bin kişinin elektrik ihtiyacına eşdeğer miktarda.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan alınan 528 dönümlük alana AB standartlarında yeni Katı Atık ve Bertaraf Tesisi’nin kurulmasının ardından, eski çöp alanında Türkiye genelinde en çevreci ve geri dönüşüm projesi hayata geçirildi.
Eski Katı Atık Sahası’nın rehabilite edilmesi ve sahadan oluşan metan gazından enerji elde edilmesi projesi kapsamında 2013 yılında çalışmalara başlayan Büyükşehir Belediyesi, yap işlet modeliyle Belediye bütçesinden para harcamadan Çöp Gaz Elektrik Üretim Santrali kurdu.
2014 yılının Ocak ayında tek bir elektrik üretim motoru ile üretime başlayarak günde 1.2 MW elektrik üretmeye başlandı. Metan gazının tahminlerin üzerinde çıkması üzerine daha sonra ikinci bir elektrik üretim motoru daha monte edilerek üretime geçirildi. Toplamda 2.4 MW’lık bir kapasiteye sahip olan motorlarda günlük 2.1 ile 2.3 MW arasında elektrik enerjisi elde edilmekte. Burada üretilen elektrik enerjisinin yanı sıra hava kirliliğine sebebiyet veren zararlı gazların emisyon miktarları da atmosferde bulunan oranların çok çok altında bulunuyor.
Üretilen Elektrik FEDAŞ’a satılıyor
Büyükşehir Belediyesi’nin tek kuruş harcamadan yap işlet modeliyle kurulan santralde üretilen elektrik, bölgede yetkili olan Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş.’ye (FEDAŞ) satılıyor. FEDAŞ ile yüklenici firma arasında imzalanan Lisanssız Elektrik Üreticileri için Sistem Bağlantı Anlaşması ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’da belirtilen fiyat üzerinden yapılan satışta; Büyükşehir Belediyesi kira ücretinin haricinde ciro üzerinden de kar payı alıyor. Düzenlemede, çöp alanında üretilen elektrik enerjisi, ‘yeşil enerji’ olarak adlandırıldığı için, normal elektrik enerjisi fiyatından daha yüksek ücret alınıyor.
Sıradaki hedef; Sera kurmak
Malatya Büyükşehir Belediyesi, şimdi de sera kurmak için çalışmalara başladı. Elektrik üretim santralinde oluşan cep ısısının değerlendirilerek sera kurulması ve bu serada da organik tarım yapılması için fizibilite çalışmaları başladı.
Tepebaşı Belediyesi 2014 yılında 105 ton bitkisel atık yağ topladı
Tepebaşı Belediye’si Bitkisel atık yağların geri kazanımı kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan Lisanslı Deha Geri Kazanım Firması ile çalışmaktadır.
Ağustos 2010 tarihi itibariyle Belediyemiz öncülüğünde tüm Eskişehir’de başlatılan Bitkisel Atık Yağların Geri Kazanımı Uygulaması çerçevesinde Tepebaşı ilçesindeki lokantalar, oteller, yemekhaneler, eğlence yerleri, sanayi mutfakları, hazır yemek üretimi yapan firmalar ve diğer bitkisel atık yağ üreten işletmelerde gerekli denetimler yapılarak, bu konuda işletmeler bilgilendirilmektedir. Belediyemiz sınırları dahilindeki işletmeler bitkisel atık yağlarını ayrı toplanması için sisteme dahil edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucu 2010 yılında 33 ton, 2011 yılında 66 ton, 2012 yılında 57 ton, 2013 yılında 69 ton, 2014 yılında ise 105 ton bitkisel atık yağ toplanmıştır. Konutlardan bitkisel atık yağların toplanması çalışmalarında Tepebaşı İlçe mahallelerinin tamamının bilgilendirmesi tamamlanmış olup; belli yerlerde 260 toplama noktası oluşturulmuştur. Böylelikle evlerinde bitkisel atık yağlarını biriktiren vatandaşlar, muhtarlıklarda, belde evlerinde, okullarda, camilerde ve çeşitli alanlarda oluşturulan toplama noktalarına bitkisel atık yağlarını teslim edebileceklerdir.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Topbaş: "İstanbul'da günde 15 bin ton çöp toplanıyor. Çöpü ayrıştırıyor ve kompres gübre yapıyoruz, düzenli depolama yapıyoruz. Metan gazından 200 bin insanın günlük elektriğini elde ediyoruz"
Belediye Atıkları (Evsel Atıklar)
İstanbul genelinde yılda 5.000.000 tonun üzerinde karışık belediye (evsel) atığı üretilmektedir. Bu atıkların yönetimi; Düzenli Depolama ve Kompost Üretimi ve Geri Kazanım yolu ile yapılmaktadır. İstanbul için yapılan katı atık karakterizasyon çalışmalarında iki yaka arasında belirli kalemler arasında farklılıklar olduğunu görülmektedir. Ancak katı atık karakterizasyonu genel hatlarıyla verilecek olursa;
seramik-tuğla ve inert mad. % 3, cam % 6, tekstil % 4, plastik %17, metal % 1, kül % 3, kağıt %13 ve organik madde % 53’tür
Düzenli depolama sahaları
Odayeri Düzenli Depolama Tesisi: 266 ha
Kömürcüoda Düzenli Depolama Tesisi: 233 ha
Seymen Düzenli Depolama Tesisi: 227 ha. Saha yapımı devam etmektedir.
Düzenli depolama tesislerine Avrupa yakasında bulunan 4 adet, Anadolu yakasında bulunan 3 adet aktarma istasyonlarından gelen belediye(evsel) atıkları bertaraf edilmektedir. İlçe belediyelerinin araçlarıyla toplanıp günlük ortalama 530 seferle katı atık aktarma istasyonlarına getirilen yaklaşık 15 bin ton evsel katı atık, daha büyük araçlarla düzenli depolama alanlarına taşınarak bertaraf ediliyor. Trafik yükü %75 oranında azaltılıyor ve yakıttan tasarruf sağlanıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait Anadolu yakasında 3, Avrupa yakasında ise 4 adet katı atık aktarma istasyonu işletiliyor
Geri Kazanım ve Kompost Üretimi
İstanbul’da günde üretilen 15.000 ton karışık belediye atığının ortalama %50’si organik içeriklidir. Geri Kazanım ve Kompost Tesisi karışık belediye atıklarının içerisindeki organik içerikli atıkların değerlendirilmesi, değerlendirilebilen organik olmayan atıkların geri dönüşümü ve düzenli depolama sahalarına gönderilen atık miktarının azaltılması amacıyla kurulmuştur. Tesisin temelleri 1997 yılında atılmış olup tesis 2001 yılında faaliyete geçmiştir. 320.000 m2 açık alan üzerine kurulan tesisin başlangıçta 32.000 m2 olan kapalı alanı 2008 yılında ilave edilen yeni ünitelerle 35.100 m2’ye ulaşmıştır. Açıldığı dönemde dünyanın 2. en büyük, Avrupa’nın en büyük kompost tesisi olan Kompost ve Geri Kazanım Tesisi ülkemizde şu anda bulunan 5 tesisten biri olup karışık belediye atığından kompost üretmektedir. Atıklar, tünel kompostlaştırma tekniğine dayalı olarak aerobik fermantasyon ile işlenmektedir.
Tıbbi atık bertarafı
20.000 ton tıbbi atık toplamakta ve bertaraf edilmektedir.
Hafriyat toprağı yönetimi
İstanbul’da yaklaşık 5 milyon ton hafriyat atığı oluşmaktadır. Oluşan bu atıklar vasfını yitirmiş ve kullanılmayan maden alanlarının doldurulması ve sonrasında ağaçlandırılmasında kullanılıyor. 2013 yılında yaklaşık;67 milyon ton hafriyat toprağı rehabilitasyonda kullanılmıştır.
Enerji geri kazanımı elektrik üretimi
Enerji üretim tesislerinden 2030 yılına kadar 4.100 GWh elektrik üretilmesi öngörülmektedir.
Tesis |
Kuruluş Yılı |
Planlanan Kapasite |
Kurulu Kapasite |
Emisyon Azaltımı |
Hasdal |
2001 |
4 MW |
4 MW |
30.000 ton eş-CO2 |
Kömürcüoda |
2008 |
17 MW |
14 MW |
1.200.000 ton eş-CO2 |
Odayeri |
2008 |
34 MW |
32 MW |
Planlanan atık yakma ve enerji üretim tesisi
3.000 ton/gün karışık kentsel atık işleme kapasitesi
Yaklaşık 80 MWh elektrik enerjisi üretimi
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi katı atık yönetimi
1983 yılında yayımlanan 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanun’a istinaden yayımlanan yönetmelikler çerçevesinde Ülkemizde de Çevre Sorunlarına yönelik yeni yaklaşımlar ve yeni çalışmalar başlatılmış ve günümüz itibari ile sürdürülmektedir. Söz konusu çalışmalar, Avrupa Birliği uyum süreci kapsamında çevre mevzuatında yapılan revizyon ve eklemeler ile özellikle son 10 yıllık süreç içerisinde büyük ivme kazanmıştır.
Büyükşehir Belediye Başkanlığımızca; Tehlikeli ve Klinik Atık Yakma ve Enerji Üretim Tesisi, Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası, Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi, Katı Atık düzenli depolama sahaları, Katı Atık Aktarma İstasyonları, Depo Gazından (LFG) Enerji Üretim Tesisi, Çöp Sızıntı Suyu Arıtma Tesisi, Gemi Kaynaklı Atık Kabul Tesisi, Atık Getirme Merkezleri, Biyogaz Üretim Tesisi kurulmuştur.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihte, Kocaeli İli için Büyükşehir Belediye sınırları İl mülki sınırı olarak belirlenmiştir. 2009 yılı Mart ayına kadar İl sınırlarında toplam 44 Belediye (6 İlçe, 38 Belde ve İlk Kademe) bulunurken, 5747 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesi sonrasında İlçe statüsünde toplam da 12 Belediye Başkanlığı kurulmuştur. Bu yasal düzenleme öncesinde, Belediyelerde çevre mevzuatı kapsamında yapılması gereken kaynağında ayrı toplama, eğitim&bilinçlendirme vb. çalışmalar yeterli teknik personel ve maddi kaynağa sahip olunmadığından ötürü istenilen seviyede gerçekleştirilememiştir. 2004 yılı itibariyle kentsel katı atıkların bertarafının tek elden ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesi sağlanmış olup; geri kazanılabilir türdeki ambalaj atıkları, kullanılmış kızartmalık yağlar, atık piller, elektrikli ve elektronik atıklar vb. atıkların kaynağında ayrı toplanmasına yönelik çalışmalar Büyükşehir Belediye Başkanlığımız koordinatörlüğünde İlçe Belediye Başkanlıkları, Bakanlıktan Çevre İzin/lisanlı firmalar ve yetkilendirilmiş kuruluşlar ile birlikte sürdürülmektedir.
“Kocaeli Atık Geri Kazanım Projesi” başlatılmıştır
İl sınırında Büyükşehir Modeline geçilmesi sonrasında, öncelikle vahşi depolama alanları kapatılarak, sınırlarımız dâhilinde oluşan evsel katı atıkların düzenli depolama yöntemi ile bertarafı sağlanmıştır. Ayrıca; atıkların bertaraf tesisine nakledilmesi sırasında evsel atık toplama araçlarından kaynaklanan trafik ve emisyon yükünün azaltılması için Katı Atık Transfer istasyonları kurulmuştur.
“Kocaeli Atık Geri Kazanım Projesi” kapsamında ilçe belediyeleri ile birlikte şehrin ekonomik ve sosyal kompozisyonu göz önünde bulundurularak bölgesel dağılımlar yapılmış, müteakiben Bakanlıktan Çevre İzin/lisanslı firmalar ve yetkilendirilmiş kuruluşlar da sisteme dahil edilerek; haneler, kamu kurumları, iş yerleri, okullar vb. yerlerde oluşan ambalaj atıkları, atık piller, elektronik atıklar, kızartmalık atık yağlar gibi atıkların ayrı toplanması konusunda ülke genelinde örnek olacak çalışmalar yürütülmüştür.
Toplanan atık tür ve miktarları
İl genelinde yürütülen kaynağında ayrı çalışmalarında haneler, okullar, kamu kurumları, muhtarlıklar vb. yerlerden toplanan atık tür ve miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir.