İzmit İçme Suyu Arıtma Tesisi Su Kalite Laboratuarında Tehlikeli Atıklar

Kocaeli ili ve çevresine hizmet vermek üzere dizayn edilen dünyanın en büyük özel finansmanlı ve Türkiye'nin ilk Yap-İşlet-Devret (YİD) içme suyu projesi olan İzmit Kentsel ve Endüstriyel Su Temini Projesi'nin işletme ve bakım faaliyetlerinden sorumlu Akifer Su Hizmetleri, proje kapsamında yaklaşık 1.4 milyon nüfusa (2010 yılı verilerine göre) kesintisiz, TS 266 İnsanî tüketim amaçlı sular standardına, İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmeliğe ve Avrupa Birliğine üye ülkelerce esas alınan İnsani Kullanım Amaçlı Suların Kalitesine Dair 98/83/EC sayılı Konsey Direktifine uygun kalitede içme suyu temini sorumluluğunu başarıyla sürdürmektedir. YİD modeliyle gerçekleştirilmiş projeyi özel sektör kuruluşu olarak işleten Akifer, vizyonuna uygun olarak, işletme ve bakım hizmetlerinde en üst standartlarda hizmet vermeye 1999 yılı Ocak ayından beri devam etmektedir.

İzmit İçme Suyu Arıtma Tesisi ve Su Kalite Laboratuarı da Akifer Su Hizmetleri Ltd. Şti. tarafından entegre olarak işletilmektedir. Su Kalite Laboratuvarı İçme Suyu Arıtma Tesisi'nin bir parçasıdır. Laboratuarımızda tesis, havza ve rezervuarlardan alınan tüm örneklerin içme suyu standartlarına uygunluğu analiz edilmektedir.

Su Kalite Laboratuarında Tehlikeli Atıklar

İçme Suyu Arıtma Tesisimizde işletme ve bakım faaliyetleri sırasında meydana gelen tehlikeli atıkların önemli bir kısmını tehlikeli kimyasal atıklar oluşturmaktadır. Laboratuarlarda yasal mevzuatlara ve Avrupa standartlarına uygun kalitede su temini için yılda 90.000 analiz yapılmaktadır. Analizlerde çeşitli riskleri de beraberinde getiren kimyasallar kullanılmaktadır. Bu kimyasallar toksik, yanıcı, korozif özellikte olabileceği gibi, su veya diğer bazı maddelerle reaksiyona girerek de tehlike kaynağı olabilirler. Bu tür atıkların üretiminden, toplanması ve depolanmasına kadar geçen aşamalarda kurum ve kuruluşların üzerine düşen görevler, "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" ve "Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliği"nde belirtilmektedir. Biz de Akifer olarak atıklarımızın üretilmesinden toplanıp depolanmasına, nakledilmesine ve bertaraf ettirilmesine kadar olan aşamalarda üzerimize düşen görev ve sorumlulukları Mevzuat hükümleri doğrultusunda yerine getirmekteyiz.

Atık Oluşumunun ve Zararlılığının Kaynağında Önlenmesi, Azaltılması ve Geri Kazanılması

İçme suyu konusunda kaliteden ödün vermeyen Akifer, çevre kalitesinin korunması ve arttırılması konusunda da faaliyetler yürütmektedir. Bu nedenle öncelikli olarak en az atığın üretilmesi için gereksiz kullanım ve sarfın azaltılmasını sağlamaktayız.

Tehlikeli atık oluşturma potansiyeli bulunan kimyasalları satın alma aşamasında tespit etmekte ve mümkünse tehlikesiz olan bir seçenek ile değiştirilmesini sağlamaktayız. Bu uygulamayı yapamadığımız durumlarda ise ilgili analizin yapılmasındaki gerekliliği sorguladıktan sonra eğer halen söz konusu kimyasalı alma gerekliliği varsa, alım ve tüketim miktarlarını minimumda tutmaya çalışmaktayız.

Atığa dönüşen kimyasal miktarını en aza indirmek amacıyla geliştirmiş olduğumuz özel etiketleme ve raf sistemiyle son kullanım tarihi yakın olan malzemeleri önce kullanmakta ve bu şekilde oluşabilecek çevresel ve maddi kayıpların önüne geçmekteyiz.

Zararlı bileşik ihtiva etmeyen filtre kağıtları, eldivenler, kurulama kağıtları vb. malzemeleri de kontamine atıklardan ayrı biriktirerek değerlendiriyoruz. Bunun için kullanmakta olduğumuz ve tesisin gerekli yerlerine yerleştirdiğimiz farklı renklerdeki ayrıştırma kutularından faydalanıyoruz. Bu şekilde atıkları ayrıştırırken personel dikkatinin yoğunlaştırılmasını sağlıyoruz. Sık sık yapılan saha turları kapsamında da ilgili noktaları kontrolden geçirip sistemin işlerliğini takip ediyoruz.

Atıkların Toplanması, Etiketlenmesi ve Depolanması

Meydana gelen kimyasal atıklar ayrı ayrı toplanmakta ve etiketlenerek bertaraf edilmeden önce uygun koşullarda depolanmaktadır.

Su Kalite Laboratuvarımızda oluşan atıkları 3 ana gruba ayırabiliriz:

1. Atık Sıvı Kimyasallar: Ayrıştırma şekli kimyasal atık tankı olarak belirtilmiştir ve atık tankına bağlı olan laboratuvardaki gidere dökülür. Bunların özelliği, bir araya geldiklerinde reaksiyon oluşturmamalarıdır. Tank dolduğunda atıklar, iş güvenliği önlemlerini almış özel ekip tarafından, kimyasal etkilere dayanıklı özel kaplara boşaltılarak atık alanında, tehlikeli atıklar için ayrılan bölümde geçici olarak depolanırlar. Atık birikimi ayrı ayrı yapılan sıvı kimyasallar ise patlayıcı, oksitleyici, kolay alevlenir, toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, kanserojen, mutajen ve çevre için tehlikeli özelliklerinden bir veya birkaçına sahip maddelerden oluşan atıklardır. Nitelikleri itibariyle farklı olan ve karışmaması gereken bu atıklar uygun işaretlemelerin yapıldığı özel kaplarda ayrı ayrı biriktirilmektedir.

2. Atık Katı Kimyasallar: Laboratuvar analizlerinde kullanılan vial kit atıkları kendilerine ait özel kutularda muhafaza edilir. Hazır test kitlerine ait pillowlar kontamine alüminyum olarak ve diğerleri sınıflarına göre kontamine kağıt, plastik ve cam olarak ayrıştırılır. Bu tip atıklar bertaraf şekline uygun varillerde biriktirilmektedir.

3. Mikrobiyoloji Atıkları: Mikrobiyoloji analizleri sonrasında çıkan kontamine atıklar bu gruba girmektedir. Analiz sonrasında bu atıklar uygun koşullarda ve biyolojik indikatörlerle gerekli kontroller yapılarak sterilize edilir ve bertarafı sağlanır.

Lab Atık Deposu

Laboratuvarda meydana gelen atıkların tesisin genel atık deposuna gönderilmeden önce toplandığı ve kayıt altına alındığı yerdir.

Atıklar burada, etiketli ve dayanımlı plastik kaplarda biriktirilerek kayıt altına alınmaktadır. Üzerinde önemle durulan nokta ise kimyasalların özelliklerine göre bir arada olup olmama koşullarını gösteren Laboratuvar bünyesinde oluşturulmuş "Kimyasal Depolama Tablosu" baz alınarak hareket edilmesidir.

Doğru etiketlenmeyen veya içeriği bilinmeyen atıkların depolanmasının ve bertaraf edilmesinin tehlikeli ve daha maliyetli olduğunu ise hiçbir zaman unutmamaktayız.

Atık Kimyasallarının Bertarafı

Azaltılamayan, tekrar kullanılamayan ve geri kazanılmayan laboratuvar atıklarımız, yapılan ekip çalışmasıyla, insan ve çevre sağlığına zarar vermeden, Çevre Mevzuatı?na uygun şekilde ambalajlanıp, etiketlemesi yapılarak lisanslı araçlarla en yakın lisanslı bertaraf tesisine gönderilmektedir.

Laboratuvarda oluşan atıkların minimuma indirilmesi ve uygun şekilde depolanması öncelikle laboratuvar çalışanlarımızın ve daha sonra tüm Akifer Ailesi'nin insanlara ve çevreye karşı etik ve yasal sorumluluğudur. Bu nedenle, şirket içerisinde tüm personelimize açık olarak kurduğumuz Öneri Geliştirme Sistemimizle, sadece teknik konularda değil, çevresel ve sosyal konularda da yaratıcı fikirlere ulaşabilmekteyiz.

Bu şekilde farklı bakış açılarının nabzını tutarak sürekli dinamik bir sistemle çalışmayı ilke edinmiş olan Akifer, daima toplumdaki her bireyin bu anlayış etrafında birleşmesi inancıyla yola çıkarak, yarınlarımızın temiz bir çevreyle kucaklaşması için çalışmalarına devam edecektir. 

İzmit Kentsel ve Endüstriyel Su Temini Projesi...

İşletme

İzmit Kentsel ve Endüstriyel Su Temini Projesi; su tutma havzası, Yuvacık Barajı, arıtma tesisi, boru hatları ve pompa istasyonlarından oluşmaktadır.

Kontrol Odası'nda bulunan Gözetici Kontrol ve Veri Edinme sisteminin temel hedefi şehre kesintisiz su temini sağlamaktır. SCADA olarak adlandırılan bu sistem yardımıyla, su yağış olarak havzaya düştüğü andan itibaren şehirdeki depolara kadar elektronik olarak 24 saat boyunca izlenmektedir. Bunun yanı sıra, Gebze veya Gölcük gibi uzak depoların vanaları merkezden tek bir tuşla açılıp kapatılabilinmektedir. Sistem sayesinde projedeki 107 noktadan 3605 parametre ile ilgili veri, her gün kontrol merkezine ulaşır ve raporlanır.

Su Tutma Havzası

Kocaeli, Bursa ve Sakarya il sınırları içinde yer alan Yuvacık Baraj Gölü havzası 258 km2 büyüklüğünde bir alanı kapsamaktadır. Yaklaşık 52 milyon m3'lük toplam aktif hacme sahip baraj gölü yıllık 142 milyon m3 içme ve kullanma suyu verilmesi esas alınarak tasarlanmıştır.

Baraj

Baraj gövdesi, 110 metre yüksekliğe, 400 metre kret uzunluğa ve 12 metre genişliğe sahiptir. Radyal kapaklarla kontrol edilen dolu savak bölümü sel ve kuraklık yönetimi açısından hayati önem taşımaktadır. Mevsimsel yağışlara ve su temin planlamalarına göre yapılan her deşarj, şehrin su talebinin karşılanmasının yanı sıra, bölge halkının da ihtiyaçları dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir.

İşletmenin teknolojik ve bilimsel takip çalışmalarının başlangıç noktası olan Baraj Yönetim Sistemi, baraj yönetiminde hem erken uyarı, hem de uzun vadeli planlama amacıyla kullanılmaktadır. Bir adet hava istasyonunda ölçülen meteorolojik verilerin yanı sıra, havzanın değişik yerlerinde bulunan 6 adet meteorolojik ölçüm, 4 adet debi ölçüm ve 5 adet yağış ölçüm istasyonlarında her 5 dakikada bir güncellenen bilgilerle; günlük, haftalık ve aylık değerlendirmeler yapılabilmektedir. Ani gelişen hidrometeorolojik olaylara karşı büyük önem taşıyan sistem sayesinde Kocaeli bölgesinin gelecekteki olası su problemlerine karşı önlemler alınmaktadır.

Bu çerçevede Orta Doğu Teknik Üniversitesi danışmanlığında "Yuvacık Barajı ve Havzası Atmosferik-Hidrolojik Modelleme Projesi" ile Baraj Gözlemleme Sistemi geliştirilip, "Baraj Yönetim Sistemi"ne geçilmiştir. Böylelikle havzaya düşecek olan yağışın ön tahminlerinin yapılıp, gelebilecek akımların suyun kaynağından son kullanıcıya kadar daha etkin ve verimli planlanması sağlanmaktadır. Ayrıca Anadolu Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri ile "Havza ve Rezervuar Modellemesi ile Karar Destek Sistemi Oluşturarak Kısa ve Uzun Dönemli Baraj İşletmesi" başlıklı ve 30 ay süreli TÜBİTAK Araştırma Projesi 2010 yılının Mayıs ayında başlatılmıştır.

İçme Suyu Arıtma Tesisi

Barajdan alınan su, günlük 480 milyon litrelik, bir başka deyişle bir milyar içecek kutusunu doldurmaya yetecek kadar, suyu işleme kapasitesine sahip arıtma tesisine ulaştırılmaktadır. Ham su arıtılıp, içilebilir hale getirilene kadar her aşama online olarak izlenmekte ve yönetilmektedir. İzmit İçme Suyu Arıtma Tesisinde güvenliğin maksimum düzeye çıktığı nokta, suyun klorlanma aşaması yani dezenfeksiyondur. Klorun, birim hacminin 460 katı kadar genleşebilmesi nedeniyle, kaçak tehlikesine karşı birçok önlem alınmaktadır. Acil müdahalenin vakit kaybedilmeden yapılabilmesi için çeşitli lokasyonlara solunum setleri yerleştirilmesinden klor binasının kameralar ile sürekli izlenmesine kadar uzayan tedbirler, güvenli bir işletme ortamı sağlamaktadır. Arıtılan ham su şehre dağıtılmadan önce temiz su tankına alınır. Tankta dinlendirilen su miktarı 4 kişiden oluşan 25.000 ailenin 10 günlük su ihtiyacını karşılayabilmektedir. Hassas operasyonlar, bilimsel planlama ve koruyucu bakımlar sayesinde, ilk günden bu yana projeden kesintisiz su temini yapılabilmektedir.

Boru Hattı ve Pompa İstasyonları

Ham suyun içilebilir noktaya gelmesiyle birlikte suyun şehre taşınması işlemine geçilir. Proje çerçevesinde, su katodik koruma sistemi ile paslanmaya karşı korunan 145 kilometre uzunluğundaki çelik ve düktil borular kullanılarak 6 pompa istasyonu ile belediyeye ait 41 depoya ulaştırılır. Uzun bir yolculuğun ardından belediyenin depolarına sıfır kaçakla dökülen arıtılmış su bu noktadan sonra sorumluluğu İSU'da olan şehir şebekesine iletilir.

Bakım

Projenin bakım faaliyetleri gelişmiş bir bakım/demirbaş yönetim yazılımı kullanılarak yürütülmekte ve bu bağlamda gerekli uygulamalar titizlikle gerçekleştirilmektedir.

Üretim faaliyetlerini ilgilendiren, tüm tesis, makina ve ekipmanlar bakım yönetim yazılımında tanımlanmış olup, sözleşme, işletme ve bakım manuelleri, üretici firma tavsiyeleri ve bakım grubunun deneyimleri göz önüne alınarak periyodik bakımlar ve sıklıkları belirlenmiştir. Sayıları 11.200 adedi bulan ekipmanlar için üretilen yıllık ortalama 22.000 iş emrinin %94'ten fazlasını, koruyucu/kestirimci bakım çalışmaları oluşturmaktadır. Arızi bakım sayısını düşürmeye yönelik yapılan bakım çalışmalarının etkinliğini bu oran net bir şekilde göstermektedir. Titreşim analizi, termal görüntüleme, yağ analizi, elektriksel izolasyon, sıcaklık ve ultrasonik ses ölçümleri gibi duruma dayalı izleme yöntemleri kullanılarak kestirimci bakım uygulanmaktadır. Ayrıca ekipman tarihçelerinin düzenli tutulması sayesinde sorunların kök nedenleri analiz edilebilmekte ve kalıcı çözümler bulunarak uygulanmaktadır.

Tavşancıl ve Gebze Pompa İstasyonlarında bulunan, duruma dayalı izleme (Condition Based Monitoring) cihazları ile büyük pompa-motor gruplarının titreşim, sıcaklık, devir gibi parametreleri anlık olarak veritabanına işlenmekte ve İzmit'teki Arıtma Tesisinden takip edilebilmektedir. Konusunda uzman mühendislerce bu veriler analiz edilerek, gerekli bakım faaliyetleri planlanmakta ve prosesi etkileyebilecek bir arızanın gelişmesine mahal verilmeyerek uygulamaya geçilmektedir.

SCADA yazılımı sayesinde, boru hatlarının korozyona uğramasını önleyen katodik koruma sisteminde oluşan, dış etkenlerden kaynaklanan arızalardan anında haberdar olunmakta ve bunlara kısa sürede müdahale edilmektedir. Aynı şekilde Arıtma, Tavşancıl ve Gebze pompa istasyonlarının elektrik parametreleri de SCADA Sistemi ile kontrol odası ve bakım ekibi tarafından izlenilmekte ve olası arızalar önceden tespit edilerek hızlı aksiyon alınması sağlanmaktadır. Gelişen teknolojiyle beraber iyi mühendislik uygulamaları çerçevesinde projeye bir çok yeni ekipman ve ünite ilave edilmiştir.

Laboratuvar

İzmit Kentsel ve Endüstriyel Su Temini Projesi'nin içme suyunda yakaladığı kalitenin güvencesi kalite ve çevre yeterlilikleridir. Baraj gölündeki ham su kaynağından başlayarak şehirdeki servis depolarına kadar tüm aşamalarda alınan su numuneleri, son teknoloji ile donatılmış laboratuvarlarda mikrobiyolojik, kimyasal ve fiziksel olarak analiz edilmektedir. Laboratuvarlarda yasal mevzuatlara ve Avrupa standartlarına uygun kalitede su temini için yılda 90.000 analiz yapılmaktadır. Sağlıklı bir içme suyu üretimi için, üretimin tüm aşamalarında, haftalık, günlük ve saatlik bazlarda kalite kontrolleri yapılarak üretim bölümüne gerekli bilgi akışı sağlanmaktadır.