Header Reklam
Header Reklam

“Hedefimiz, Türkiye’yi Ortadoğu için bir merkez haline getirmek”

13 Nisan 2020 Dergi: Mart-Nisan 2020
“Hedefimiz, Türkiye’yi Ortadoğu için bir merkez haline getirmek”

TOMRA Sorting Geri Dönüşüm Türkiye ve Ortadoğu Satış Müdürü Serkan Orhan

TOMRA Sorting Geri Dönüşüm; gıda, geri dönüşüm, madencilik ve diğer endüstriler için ayıklama, soyma ve işleme analitiklerinde sensör bazlı sistemler geliştiren TOMRA Sorting Solutions çatısı altındaki grup şirketinin bir üyesi. Sensör bazlı ayıklama çözümleri ile sektörde öncü olduklarını söyleyen TOMRA Sorting Geri Dönüşüm Türkiye ve Ortadoğu Satış Müdürü Serkan Orhan, atık ve metal geri kazanımı için sensör bazlı ayıklama çözümleri sunduklarını belirtiyor. Orhan, “TOMRA, sensör bazlı ayrıştırmada dünyada yüzde 60’tan fazla pazar payı olan lider bir üretici” diyor…

TOMRA Sorting Geri Dönüşüm hakkında bilgi verir misiniz? Faaliyetleri nelerdir?
TOMRA Sorting Geri Dönüşüm; gıda, geri dönüşüm, madencilik ve diğer endüstriler için ayıklama, soyma ve işleme analitiklerinde sensör bazlı sistemler geliştiren TOMRA Sorting Solutions çatısı altındaki grup şirketimizin bir üyesi. Atık sınıflandırma uygulamaları için dünyanın ilk yüksek kapasiteli yakın kızılötesi (NIR) sensörünü geliştiren TOMRA, geri dönüşüm alanında sensör bazlı ayıklama çözümleri ile sektörde öncü. Atık ve metal geri kazanımı için sensör tabanlı ayıklama çözümleri sunuyoruz. Özetle geri dönüştürülebilir malzemeler içinden değerli olanları veya değerli malzemeler içerisindeki yabancı maddeleri birbirinden ayırıyor ve endüstriyel hammadde haline getirerek döngüsel ekonomiye kazandırılmalarına katkı sağlıyoruz. TOMRA, sensör bazlı ayrıştırmada dünyada yüzde 60’tan fazla pazar payı olan lider bir üretici. Dünyanın her yerinde makinelerimiz çalışıyor. Geri dönüşüm alanında hem yazılım hem de donanımımızı kendimiz üretiyoruz ve sektörde teknoloji lideri konumundayız. Ayrıca yılların kazandırdığı yüksek saha tecrübesine sahibiz. Hizmet sunduğumuz pazarlarda yerel olarak bulunurluk ve güçlü satış sonrası servisimiz ile müşterilerimizin beklentilerini en üst noktada karşılayabiliyoruz. Öte yandan müşterilerimize sadece kendi makinemiz için değil, tüm işletim süreci için danışmanlık hizmeti sunuyoruz. 

Sensör bazlı ayıklama teknolojileri hakkında bilgi verir misiniz? Hangi alanlarda kullanılır ve sağladığı avantajlar nelerdir?
Makinelerimiz, ayıklama işlemlerini farklı sensör sistemleri ile yapıyor. Yakın kızıl ötesi sensörler, metal sensörleri, x-ray, lazer veya kamera sistemlerini bu teknolojilerimize birer örnek. Bazen birkaç sensörü birlikte kullanarak gerekli bilgileri elde ediyoruz. Yani öncelikle malzemeler sensörler yardımıyla algılanıyor daha sonra hava jetleri ile iyi malzemeyi, dönüştürülemez malzemeden ayıklıyoruz. TOMRA ayıklama makinelerimiz, geri dönüşümün birçok alanında kullanılıyor. Temelde atık ve metal geri dönüşümü olarak ikiye ayırabiliriz. Atık sektöründe evsel katı atık tesisleri, ambalaj atığı, kağıt ayıklama ve PET, PE, PP gibi plastik grubu geri dönüşüm tesislerinde ve diğer bazı özel uygulamaları olan birçok alanda ayıklama makinelerimiz kullanılıyor. Metal tarafında ise alüminyum geri dönüşümü, karışık metal ayıklama ve bakır ayıklama konusunda çalışıyoruz. Sensör bazlı ayıklama teknolojileri, geri dönüşüm sektöründe kaliteli son ürünü yüksek kapasitelerde üretmenizi sağlıyor. Geri dönüşüm alanında giriş malzemesi, atık veya az değerli malzeme iken çıktı ürünler endüstriyel hammadde haline geliyor. Malzemeler, artık endüstriyel bir sürecin parçası olduğundan belirli kalite standartlarını düzenli olarak tutturmak gerekiyor. Bu döngüde en önemli işlerden biri ise doğru ayıklama yapabilmek. TOMRA teknolojisinde bulunan yüksek çözünürlüklü sensörler, saniyede 320.000 tarama noktasına varan bir hızda çalışabiliyor. TOMRA sensörleri, çok sayıdaki materyal karakteristiklerine uyarlanabiliyor ve bu da hem büyük cisimlerin hassasiyetle taranabilmesi hem de en küçük partiküllerin bile doğru şekilde algılanabilmesi anlamına geliyor. TOMRA’nın sensör teknolojisi, malzeme cinsi ve renk ayırabildiğinden ve bu işlemi uzun yıllar maliyetleri sabit tutarak sağladığından dünya çapında büyük ilgi görüyor. Öte yandan öncü teknolojilerimiz sayesinde geri kazanım oranlarını artırıyoruz. Manüel ayıklama yaptığınızda makine hızına ve verimine ulaşmanız mümkün değil. Bu nedenle verimliliği büyük oranda artırabiliyor ve otomatik olarak işletim maliyetlerinde de avantaj sağlayabiliyoruz. 

Plastik, PET geri dönüşümü oldukça zor bir iş. Bu konuda faaliyetleriniz nelerdir?
Plastik, özellikle PET geri dönüşümü uzun yıllardır geliştirdiğimiz ana faaliyetlerimizden biri. Plastik geri dönüşümünde or,jinal hammade kalitesinde, uygun maliyetli üretim yapma imkânı her geçen gün artıyor. Değişik sektörlerde uygulamalar, geri dönüştürülmüş plastik malzemeye dönüyor. Burada en önemli konu, kaliteli geri dönüşüm malzemesini yüksek kapasitelerde üretebilmek. Optik ayıklama teknolojileri ise bu süreçte her geçen gün daha da önem kazanıyor. TOMRA olarak hem kaba malzeme ayrımında hem de çapak aşamasına gelmiş malzemenin son ayıklamasında hizmet veriyoruz. Malzemeleri cinsine, rengine, yabancı malzeme içeriğine göre sınıflandırabiliyoruz. Yüksek kapasiteler ve değişken şartlarda bile son ürün kalitesinin mümkün olan en üst seviyede olmasını sağlıyoruz.

Geri dönüşümü, doğa-çevre, doğal kaynaklar ve ekonomik olarak değerlendirir misiniz? Ne gibi katkılar sağlıyor?
Gerek kaynakların etkili kullanılması ve ekonomik boyutu gerekse çevreye katkısı nedeniyle geri dönüşüm alanı, bugün ve gelecek için büyük bir öneme sahip. Daha fazla sürdürülebilirlik için sınırlı olan kaynaklarımızın en iyi şekilde kullanma yollarının tanımlanması her şeyden önemli. Sürdürülebilirliği sağlamak adına kaynakların değerlerini ve kalitelerini korumalıyız. Bu noktada geri dönüşümün katkısı büyük. Doğa ve çevre açısından ise geri dönüşümün zorunlu olduğunu söyleyebiliriz. Her yıl, üretilen tüm plastik ambalajların %32’si doğaya atılıyor. Sadece Avrupa’da her yıl yaklaşık 25,8 milyon ton plastik atık oluşuyor. Mevcut uygulamalara devam edilmesi durumunda 2050 yılına kadar okyanusta balıklardan daha fazla plastik olacağı öngörülüyor. Bu örnekler daha da çoğaltılabilir. Bu rakamlara baktığımızda geri dönüşümün sadece çevre için bile zorunlu olduğunu anlayabiliyoruz. 
Ekonomik açıdan baktığımızda ise aslında yine aynı tablo ile karşılaşıyoruz. Gelişmiş geri dönüşüm teknolojileri ile orijinal hammadde kalitesinde ürün üretmek mümkün. Hatta geri dönüştürülmüş plastiklerin, yerel ve uluslararası endüstriler için giderek daha değerli bir hammadde haline geldiğini söyleyebiliriz. Çok küçük bir örnek vermek gerekirse bir teneke kutunun geri dönüşümü, islenmemiş malzemelerden üretilmesine kıyasla %95 daha az enerji ve su gerektiriyor. Birincil bakır üretimi ise bakırın geri dönüşümünden %80-90 daha fazla enerji tüketimine neden oluyor. Yani gelişmiş teknoloji ile hem orijinal hammadde fiyatından daha uygun maliyetlerle üretim yapmak hem de atığı azaltıp aynı zamanda çok daha az enerji tüketimi ile döngüsel ekonomiye katkı sağlamak mümkün. Eskiden geri dönüştürülmüş hammadde ikinci sınıf, kalitesi düşük hammadde olarak görülürken bugün dünyanın önde gelen ambalaj üretici firmaları, tekstil firmaları, marka sahipleri kendilerine geri dönüşüm hammadde kullanma hedefleri koyuyorlar. 

Geri dönüşüm uygulamaları için sunduğunuz ürünler nelerdir?
Hem atık hem de metal geri dönüşümü için farklı malzemeleri algılayabilen geniş bir ayıklama makinesi gamı sunuyoruz. Bu arada makinelerimizin tüm teknolojilerini de TOMRA bünyesinde geliştiriyoruz. Örnek vermemiz gerekirse Türkiye’de ve dünyada TOMRA’nın en çok kullanılan modeli, amiral gemimiz olan Autosort makinemizdir. Evsel atık ayıklamadan, plastik geri dönüşümüne, kâğıt ayıklamadan, ambalaj atığı ayıklamaya kadar birçok alanda kullanılan Autosort, esnek sensör ve valf blok konfigürasyonu ile birçok uygulamada kullanılabiliyor. Bazen müşterilerimiz, işleri birkaç sene sonra değişse bile küçük yazılım ve/veya donanım eklemeleri ile yeni işlerinde de Autosort’u kullanabiliyorlar. Öte yandan Autosort Flake ve Innosort Flake makinelerimiz sayesinde en küçük malzemeleri bile boyutundan bağımsız algılayıp ayıklamamız mümkün hale geliyor. Böylece kaba malzemeler, Autosort tarafından ayıklandıktan sonra en son kalan safsızlıkları da Autosort Flake veya Innosort Flake ile ayıklayıp kaliteli bir son ürün elde ediyoruz. Autosort makinemiz, ön işlemden geçmiş atık malzemelerin Yakın Kızıl Ötesi (NIR) sensörü sayesinde malzeme cinsini ve kameralar yardımı ile rengini görerek bize birçok ayıklama opsiyonu sunuyor. NIR sensörü bazen gözle göremediğimiz farklılıkları algılayarak geri dönüşüm sürecinde oluşabilecek sürprizlere mahal vermiyor. Mesela normal bir insanın, PET ve PVC arasındaki farkı veya HDPE ve PP arasındaki farkı ayırması mümkün değilken Autosort için bu çok kolay. TOMRA’nın rakiplerine veya optik bazlı ayıklamanın sadece insan gücü kullanarak ayıklamaya göre avantajları belirgin olarak gözüküyor. İnsanlar, makinelerden sonra sadece kalite kontrol amacı ile hijyenik şartlarda işlerini yapabiliyorlar.

Türkiye geri dönüşüm sektörünü değerlendirir misiniz? Dünyada geri dönüşüm sektörünün durumu hakkında bilgi verir misiniz?
Türkiye, genel önyargının aksine geri dönüşüm kültürü ve endüstrisi olan bir ülke. Kâğıt geri dönüşümü çok eski yıllara dayanıyor. Plastik geri dönüşümü ise gelişmiş plastik üretim ve ambalaj sektörümüz ile beraber çok hızlı ilerliyor. PAGEV’in paylaştığı bilgilere göre, Türkiye’de plastik sektörü 35 milyar dolar civarındaki ciroya sahip. Ulaştığı üretim kapasitesiyle de dünyada altıncı sırada yer alıyor. Bu rakamlar, plastik sektörünün Türkiye’deki önemini ortaya koyuyor. Üretilen ikincil hammaddeler, hem Türkiye piyasasında orijinal hammaddeye alternatif olarak kullanılıyor hem de yurtdışına ihraç edilerek cari açığımızı azaltmak açısından büyük katkı sağlıyor. Örneğin karışık plastik malzemenin değeri, 150-200 dolar iken iyi bir ayıklama, kırma yıkama sistemi ile elde edeceğiniz PET çapak değeri, yaklaşık 850 dolar, HDPE granül değeri ise yaklaşık 900 dolardır. Tabii ki karışık malzemenin tamamından en yüksek kalitede hammadde elde etmek mümkün değil. Fakat çok yüksek oranda atığı hammaddeye çevirmek, kalanlardan ise çimento fabrikalarına alternatif yakıt üretmek mümkün.
Dünyada ise sürdürülebilirlik hedefleri yükseltiliyor ve etkili geri dönüşüm standartları belirleniyor. Değişen dünyada tüketicilerin talepleri de artıyor. Artık bir ürünü pazarlamak için sadece malzeme kalitesi, dizayn, fiyat rekabetçiliğinin yanı sıra firmaların sürdürülebilirlik açısından yaptıkları da tüketicinin dikkatinden kaçmıyor. Bir kişinin günlük 1 kilodan fazla atık oluşturduğunu ve dünya nüfusunun 7.5 milyarın üzerinde olduğunu düşünürsek, sektörün global boyutunu anlamak çok da zor olmaz.  Geri dönüşüm çok hızlı gelişen ve büyüyen bir alan. Önce Avrupa’da, ardından son 10 yılda dünyada bu alanda büyük gelişmeler kat edildi. Avrupa’da sıkı yönetmelikler, dünya çapında değerli ikincil kaynakların korunmasına yönelik bir eğilim oluşturdu. Sirküler Ekonomi, atık yığınlarımızdaki her bir materyalin geri dönüştürülmesini gerektiriyor. 

Gelecekte geri dönüşüm sektöründe ne gibi yenilikler olacak?
Birçok değişiklik olacağı aşikâr. Geri dönüşümün en başta tedarik zinciri değişecek. Nasıl ki ürünler bize ulaşırken hammadde, üretim, lojistik, perakende gibi birçok aşamadan geçiyor ise geri dönüşüme giderken de daha verimli süreçler ile toplanacak. Daha iyi bir toplama ve ön ayıklama sürecinden geçmiş ürünler, otomatik ve ekonomik yöntemler ile geri dönüştürülüp tekrar ekonomiye kazandırılacak. Yapay zeka yaşamın her alanında olduğu gibi geri dönüşüm sürecine de daha fazla adapte olacak. Özellikle ayıklama teknolojilerinde geniş bir kullanım alanı olacak. Geri dönüşümün çevre kirliliğini azaltmasının yanı sıra stratejik önemi de daha fazla kavranacak. 

Geleceğin teknolojileri olarak nitelendirilen yapay zeka, Endüstri 4.0, IoT gibi kavramlar geri dönüşüm sektöründe yer alıyor mu?
Tabi ki, TOMRA Geri Dönüşüm olarak 1996’da ürettiğimiz ilk makineden itibaren bütün makinelerimizde yapay zekayı kullanıyoruz. Günümüzde değişen teknolojiler ile birlikte derin öğrenme (deep learning) ve büyük veri (big data) ileriye yönelik işlemlerde daha çok önem taşıyor. Derin öğrenme sayesinde makinelerin zaman içerisinde operatörlerin geliştirdiği ayarlardan ziyade kendi kendilerine performanslarını geliştirmesini amaçlıyoruz. Büyük veri ise bize dünyanın değişik bölgelerinde benzer işleri yapan sistemlerden gelecek bilgiler yardımıyla toplam performansı geliştirme imkânı sunuyor. Ayrıca elektronik ortamda toplanan bilginin işlenmesi sayesinde değişken çevresel şartların ve malzemelerin sistem üzerine etkisini daha net görerek sorun oluşmadan çözüm üretme üzerine çalışıyoruz.  

Sıfır atık hayatın her alanında var. Geri dönüşüm tesislerinde sıfır atık hedefiniz var mı?
Sıfır atık, hayatımızın her alanında geliştirmemiz gereken bir yaklaşım. Öncelikle tüketim alışkanlıklarımızı dizginlemeli daha sonra ise hangi atığı nasıl değerlendireceğimizin analizini önceden yapmamız gerekli. Bir sistem dahilinde toplama, ayıklama ve son işlemeyi ilerletmeliyiz. TOMRA teknolojileri, sıfır atık hedefine ulaşma konusunda çok önemli avantajlar sağlıyor. Yapay zekanın bu katkı seviyesini arttıracağına şüphemiz yok.

Geri dönüşüm tesisleri geri dönüştürdüğü malzemelerle dünyaya katkı sağlıyor. Bunu yaparken kullandığınız kaynakların verimliliği konusunda hassasiyet gösteriyor musunuz?
Geri dönüşüm tesisleri, doğası gereği kaynaklarını verimli kullanmak zorundadır. Sonuçta bu işletmeler, başkalarının istemediği atık malzemelerden yeni ürün üretmek durumunda. Geri dönüşüm sektöründe başarılı olmanın da sırrı burada. Bir geri dönüşüm tesisi, kaynaklarını ne kadar verimli kullanıyor ve kendi atık üretimini ne kadar azaltabiliyor ise o kadar başarılıdır. TOMRA Grubu olarak toplamadan, gıda ayıklamaya, geri dönüşümden, maden ayıklamaya kadar bulunduğumuz her alanda değerli kaynakların etkili kullanımı için hizmet veriyoruz.

Geri dönüşüm konusunda kamu sektörü-yerel yönetimlerle ortak çalışmalarınız var mı?
Yerel yönetimler ve kamu sektörü ile önemli işbirliklerimiz var. Belediyeler ile olan projelerimiz genelde evsel katı atık ve ambalaj atığı ayıklanmasına yönelik oluyor. Evsel katı atık ayıklanmasında Türkiye’nin birçok yerinde TOMRA yakın kızıl ötesi (NIR) teknolojisi kullanılıyor. Sahada kendini kanıtlamış bir teknoloji olması, servis, yedek parça ağı ile giderek daha yaygın hale geldiğini söyleyebiliriz. Bu tesislerde PET, naylon, diğer plastikler ve kâğıt geri kazanımında en zor şartlarda bile senelerdir çalışan sistemlerimiz mevcut. Önümüzdeki sene organik atıkların biyogaz veya kompost öncesi temizlenmesi ve atıktan türetilen yakıt (ATY) üretimi konusunda da sistemlerimiz devreye girecek. Son dönemlerde sıfır atık projesi kapsamında ambalaj atıklarının daha verimli toplanması ve ayıklanması konusunda çalışmalar var. Bu çalışmalara da nasıl katkıda bulunacağımızı aktif olarak değerlendiriyoruz.

Toplumun geri dönüşümle ilgili yeteri kadar bilgi sahibi olduğunu düşünüyor musunuz? Bu konuda çalışmalarınız var mı?
Toplum yeterli bilince sahip değil ama bu durum bize özgü de bir şey değil. Batı Avrupa’nın belirli bölgeleri haricinde yeterli bilinç düzeyi olan kişi sayısı çok az fakat bu bilincin gelişmesini beklemeye de gerek yok. Kanunlar gerektiği gibi düzenlenir ve uygulanırsa insanlara gerekli alışkanlıkların kazandırılması çok daha hızlı gerçekleşecektir. Avrupa da bu yöntemi benimsedi. Önce iyi bir sistem geliştirip uygulanmalı. İnsanların neden böyle bir sistem kullanıldığı ile ilgili en azından düşünmeye sevk edilmeleri gerekli. Biz bunu en yakın zamanda marketlerde plastik poşetlerin para ile satılması konusunda yaşadık. Uygulama ile ilgili olumlu olumsuz birçok görüş dile getirildi. Bilinç gelişmesi işte tam da böyle bir süreçte oluşuyor. Toplumun her kesimini ilgilendiren bir mesele yine bütün toplum tarafından değerlendirildi.

Bilinen malzemeler dışında geri dönüşüm potansiyeli yüksek olan malzemeler var mıdır? Bu konuda ar-ge çalışmalarınız var mı?
Geri dönüşüm potansiyeli eskiye göre daha yüksek olan malzemeler var diyebiliriz. Eskiden sadece fiyat avantajı ile öne çıkan uygulamalar, teknolojinin gelişmesi ve farkındalığın artması ile birlikte çok alanda orijinal hammaddelere alternatif olmakta. Özellikle ambalaj ve tekstil sektörleri, her geçen gün geri dönüştürülmüş hammadde taleplerini artırıyor. 

Geri dönüşüm sektörünü gelecek vadeden kârlı bir iş olarak değerlendirmeniz mümkün mü?
Bu konuda en ufak bir şüphem yok. Dünyamız değişiyor ve gelişiyor. Döngüsel ekonominin önemi her geçen gün daha da belirginleşiyor. Bu süreçte geri dönüşüm sektörü döngüsel ekonominin vazgeçilmez bir parçası. Artık geri dönüşüm, yan sektör olmaktan çıkıp ana sektörler ile entegre oluyor. Göstergeler, geri dönüştürülmüş malzeme kullanımının her alanda büyük oranda artacağını bize söylüyor. Talepte oluşacak bu yükselişin kârlılık oranını da artıracağı kanaatindeyim. 

Son olarak hedefleriniz nelerdir? 
Sektörde lider konumumuzu devam ettirmek ve geliştirmek için Ar-Ge, ürün ve hizmetlerimiz konusunda aralıksız çalışıyoruz. TOMRA olarak teknoloji ve ürün yatırımlarımız kesintisiz devam ediyor. Her yıl toplam gelirimizin yüzde 8’inden fazlası yine Ar-Ge’ye yatırılıyor. Türkiye özelinde bilgi vermek gerekirse bizim için önemli, hızlı gelişen bir pazar. TOMRA olarak Türkiye’deki pazarın gelişimine de katkı sağlayacağımıza inanıyoruz. Özellikle evsel katı atık ve plastik geri dönüşümü segmentlerindeki gelişmeler, gelecek vadediyor. Bu doğrultuda satış ve servis ağımızı devamlı geliştiriyoruz. Hedefimiz, Türkiye’yi Ortadoğu için bir merkez haline getirip sadece satışı değil, servis ve yedek parçaları da olabildiğince Türkiye üzerinden desteklemek. TOMRA Türkiye ekibinin bölgeye uyumluluğu, esnekliği ve yetenekleri, işimizi oldukça kolaylaştırıyor. Bu konuda Avrupalı meslektaşlarımızdan övgü alıyoruz.
 



Slider Altına