AS Çimento ve OM Mühendislik’ten Antalya’yı Rahatlatan Çözüm
Katı Atık Pompalama Sistemi ile her gün 550 ton atık bertaraf oluyor
Bugünlerde Antalya’da, birçok belediyeye ve yerel yönetime örnek olacak bir uygulama, çevrenin korunması açısından oldukça dikkat çekiyor. Çimento sektörünün deneyimli ismi AS Çimento tarafından Antalya Büyükşehir Belediyesi işbirliğiyle devreye alınan atık bertaraf sistemi, Antalya’nın günlük 550 ton katı foseptik atığını tamamen yok ediyor. Hem doğayı hem de bölge halkının sağlığına pozitif etki eden bu devrim niteliğindeki projenin çözüm ortağı olarak ise karşımıza OM Mühendislik çıkıyor. Sektördeki bilgi ve becerisiyle iş ve maden makineleri ataşmanlarında ilklere imza atan OM Mühendislik, AS Çimento’nun tesisine kurduğu katı atık pompalama sistemi sayesinde doğaya ve ekonomiye önemli oranda katkı sağlıyor.
Karada ve denizde artış gösteren çevre sorunları her ne kadar doğamız ve hayatımız için tehlike çanlarını çaldırsa da, ülkemizde bu sorunlara kayıtsız kalmadan fikir üretip, proje geliştirenler de var. Antalya Büyükşehir Belediyesi ile işbirliği gerçekleştiren AS Çimento’nun tesislerine OM Mühendislik tarafından kurulan özel bir sistem, Antalya’nın günlük 550 ton katı foseptik atığını bertaraf etmek üzere 24 saat çalışıyor. Böylelikle Antalya’nın denizleri ve yeraltı suları, OM Mühendislik’in katı atık pompaları sayesinde büyük ölçüde daha temiz kalıyor. Uzun yıllar çimento sektöründe yüksek ihracat rakamlarına imza atan AS Çimento ise fabrikalarına kurulan bu sistemle, Antalya’nın korunması adına önemli bir misyonu üstlenmiş durumda. Yaklaşık 1,5 yıl önce çalışmalara başlanılan projede, önemli bir yol kat ettiklerini ifade eden sektörün deneyimli ismi AS Çimento Genel Müdürü Nihat Kılıç ile katı atık bertaraf projesini konuştuk. Karadeniz Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünden mezun olur olmaz çimento fabrikalarına adım atan Nihat Kılıç, 40 yılı aşan profesyonel kariyerinin tamamını bu sektöre adadı.
AS Çimento’nun Türkiye ekonomisi açısından önemi nedir ve nasıl bir ekonomik değer yaratıyorsunuz?
AS Çimento, bölge müteşebbisi olan Adem Sak tarafından kuruldu. 2005 yılında ilk döner fırını kuruldu ve o zamanki kapasitesi yıllık 1 milyon tondu. Daha sonra 2007 yılında da ikinci fırın kuruldu, kapasitesi 4,5 milyon tona çıkarıldı. Kurulduğu tarihte Türkiye’nin aynı saha içerisindeki en büyük fabrikası olarak dikkatleri çekti. Yılda 2,5 milyon tonluk ihracatla da tek başına en büyük ihracatı gerçekleştirdi. Ayrıca AS Çimento, kurulduğu yıllarda da Türkiye çimento fiyatlarını dengeleyen, Türkiye’nin her yerine çimento gönderebilen bir şirket olmasıyla önem taşıyor. Geldiğimiz noktada ise üretimimizin yüzde 50’sini ihraç ediyoruz ve 2020 yılında 1 milyon ton ihracat gerçekleştirdik. Bu yıl da 2 milyon ton ihracat hedefi olan ve 85 milyon dolar ihracat geliri hedefleyen bir şirket pozisyonundayız.
“Bu yıl 85 milyon dolar ihracat geliri hedefliyoruz”
Tesisinizde Antalya Büyükşehir Belediyesi ile birlikte gerçekleştirdiğiniz yenilikçi projeden bahseder misiniz?
Çimento fabrikaları, son dönemde bilhassa Avrupa’da, atıkların bertaraf edilmesinde kullanılan en modern sistemleri kullanıyor. Biz de çevreye zarar veren, stoklanması zor olan atıkları nasıl değerlendiririz diye hesaplamalar yaptık. O çerçevede de Antalya’nın foseptik atıklarının değerlendirilmesi gerekiyordu. Çevre ve hammadde direktörümüz Muhammet Mazlum ile bu konu üzerinde çalıştık. Bu çerçevede OM Mühendislik tarafından geliştirilen pompalama sistemi ile Türkiye’de ilk defa bir ilin bütün atığını, çimento fabrikası içerisinde modern bir şekilde bertaraf eden sistemi kurduk.
“Türkiye’de ilk defa bir ilin bütün atığını, çimento fabrikasında bertaraf eden sistemi kurduk”
Proje nasıl gelişti?
Bu, daha önce Türkiye’de uygulanmış bir sistem değildi. Araştırmalar yaparak, yabancı firmalardan da teklifler aldık. Ülkemize katkısı olsun diyerek ve riskleri de göze alarak yerli üretim yapan firmalara yöneldik. Neticede OM Mühendislik ile bir anlaşma yaptık. 3 ay gibi kısa bir sürede üretim ve montajı yapıldı. Bu süreçte bazı zorluklar yaşadık fakat firma ürününün arkasında durarak modern bir hale getirdi. Şu anda 3 tane pompamız en kaliteli şekilde çalışıyor. Günde de 550 ton atığı bertaraf ediyoruz.
Sistem nasıl çalışıyor?
Türkiye’de illerin foseptik atıklarının ilk değerlendirilmesi Nuh Çimento’da yapıldı. Orada uygulanan sistem ile buradaki sistem tamamen birbirinden farklıdır. Nuh Çimento, bu atıkları kurutma sistemiyle kuruttu ve atığı kömür olarak kullandı. Bizim sistemimiz ise; atığın doğal haliyle, sistemin bertaraf yerlerine pompalanması mantığıyla geliştirildi. Hiçbir artı enerji harcamadan, kalori harcamadan yapılan bir sistem olmasıyla da önemlidir. Sistemimize gelen bu atıkların yüzde 80’i su ve yüzde 20’si katı atıktır. Katı atığın kalorisi vardır ve bu kalorinin bir kısmı, o suların buharlaştırılmasında kullanılıyor. Bir kısmı da sisteme geri kazanıyor. Böylelikle kömür elde etmiş oluyoruz. Bunları da sistemde yakıyoruz ve modern şekilde bertaraf etmiş oluyoruz.
Bu projeyle birlikte hedefiniz nedir?
Şu anda Antalya bölgesinde günlük 550 ton atık çıkıyor ve yaz sürecinde turistlerin gelişiyle artıyor. Bu iş, elini taşın altına koymadan ve sadece teorik hesaplarla yapılamaz. Biz fiili olarak yapıyor ve günde 550 tonu bertaraf ediyoruz. Hedefimiz yeni bir pompa alıp 700 tona çıkarmaktır.
Ekonomik anlamda sağladığı katkı için neler söylersiniz?
Öncelikle Antalya Belediyesi’ne büyük bir gelir sağlıyor. Tabiat ve yeraltı su kaynaklarının korunması adına, bu atığın bertaraf edilmesi çok büyük bir külfetti. O külfetin büyük bir kısmından Antalya Belediyesi kurtulmuş oldu. Biz de 500 ton atık içindeki yüzde 20’lik katı atığın yüzde 10’unu da suyun buharlaştırmasında kullanıyoruz. Yani kömür olarak kullanıyoruz. Dolayısıyla yılda 120 bin ton bertaraf ederken, yüzde 10’unu kömür olarak geri kazanıyoruz. Yılda 12 bin ton kömür elde etmiş oluyoruz. Atıklar, bu memleketin denizine gideceğine ve yer altı sularına karışacağına, AS Çimento’da değerleniyor ve ekonomiye katkı sağlıyor.
“Türkiye’de bu sistemin uygulanabileceği 57 entegre çimento tesisi bulunuyor”
Proje Türkiye geneline yaygınlaşabilir mi? Sadece çimento fabrikalarına mı uygulanabilir?
Bu proje, Türkiye için çok büyük bir fırsattır. Bizim gibi yakma sistemi olan, kömür kullanan, atık ısısı olan sistemlerde kullanılabilir. Özellikle çimento fabrikalarının tamamında uygulanabilir. Türkiye’de 57 tane entegre çimento tesis bulunuyor. Bu tesislerin taşın altına elini koymak isteyen bütün yöneticileri sistemi test edip deneyebilir ve ülkemize de çok büyük katkı sağlamış olurlar.
OM Mühendislik ile olan işbirliğiniz için ne söyleyebilirsiniz?
Sistemi yabancı bir firmadan daha pratik bir şekilde alabilme imkânı var iken, bu tarz pompalama sistemlerinin Türkiye’de Betonstar markası altında üretildiğini bildiğimiz için kendileriyle irtibata geçtik. Onlar bizi OM Mühendislik şirketine yönlendirdiler. Türk mühendislerine ve Türk sanayicisine güveniyorum. 42 yıllık geçmişimle, dünya çimento sektöründe gelişen bazı sistemlerin, Türk çimento fabrikalarında test edilmesinden dolayı, bir Türk firmasının da böyle bir işi yapabileceğine inandım. Ürünlerinin arkasında durarak daha da geliştirdiler. Rahatça güveniyorum ve daha da iyilerini yapacaklarına olan inancım tamdır.
OM Mühendislik Yönetim Kurulu Başkanı Oğuz Diken: “Katı atık pompalama sistemiyle Türkiye’de bir ilki daha gerçekleştirdik”
İş ve maden makineleri ataşmanları ve endüstriyel tip ekskavatör üretimi konusunda uzman çözümler sunan OM Mühendislik şirketinin kurucusu Oğuz Diken için katı atık pompalama sistemi ayrı bir yere sahip. Çevrenin korunmasına yönelik bu özel uygulamayı şirket ana stratejileri arasında konumlandıran Diken ile hem sistemi hem de OM Mühendislik’in hedeflerini konuştuk:
OM Mühendislik’in uzmanlık alanı nedir ve kendini konumlandırdığı yer neresidir?
1991 yılında kurduğum OM Mühendislik, esasında Türkiye’de kendi çapında ilkleri yapma konusunda başarı sağlamış bir firma. Sizler de biliyorsunuz, ilk başlarda değişik firmalara makine-ekipman desteği veriyorduk. Sonrasında bir firmaya uzun yıllar yan sanayi olarak destek verdik. Türkiye’de iş makinelerinin kova ve ataşmanlarını geliştiren ilk firma olduk. Sonrasında ise madencilik sektöründe kullanılan kovaları ilk biz imal ettik. Beton pompasını üreten ve kurulmasına ön ayak olan da ilk firmayız.
“Bir beton pompası yılda maksimum 1000 saat çalışır. Fakat çamur pompası, 365 gün 24 saat çalışıyor”
Yine bir ilk olan şu anki projenizden bahseder misiniz?
AS Çimento’nun talebi üzerine bir katı atık pompalama sistemi geliştirdik. Firma Genel Müdürü Nihat Bey’in şahsında, bize bu işte destek verdiler ve projeyi gerçekleştirdik. Şu anda üçüncü üniteyi teslim ettik. Mühendislikte çalışma saati ve işletme şartları çok önemlidir. Bir makinenin birinci, ikinci, üçüncü işletme şartları vardır ve makinenin çalışma ağırlığına bağlı olarak değişir. Bir beton pompası yılda maksimum 1.000 saat çalışır. Fakat çamur pompası dediğiniz zaman, 365 gün 24 saat çalışıyor. İlk iki makinede, zamansal kısıtlamalarla sorun yaşasak da tüm sorunları aşmasını bildik. Sektörümüzün de bizi bildiği üzere hiçbir işimizi yarıda bırakmadık. Firmamızın arkasında durduk ve başarıya ulaştık.
Mühendislik ve malzeme anlamında sizi zorlayan hususlar nedir ve tecrübenizle bu işte nasıl sürekliliği sağladınız?
Bugüne kadar üretmiş olduğumuz pompalar tamamen beton basan pompalardı. Bu ise viskozitesi yüksek olan, görüntüde öyle görünmese de basması zor olan bir malzeme. Mesafe uzun, yükseklik korkuları olanlar var ve en önemlisi 365 gün 24 saat sistem çalışacak. Dolayısıyla bu konularda çok fazla deneyimimiz olmamasına rağmen, her an her gün makinenin değerlerini üzerinden okuduk. Basıncını, problemlerini, nerelerde problem olduğunu sürekli tespit ettik. Neticede üçüncü makinede bunları aştık.
Bu sistem Türkiye’de daha önce uygulandı mı?
Birkaç yerde malzeme farklı olmak kaydıyla, yabancı firmaların uygulamaları bulunuyor. Türk firması olarak ise ilk kez OM Mühendislik bu çalışmayı gerçekleştirdi. Bize bu desteği veren AS Çimento ile birlikte mutlu sona ulaştık. Kendilerine teşekkür ediyorum.
Sizce uygulamayı başka hangi sektörler kullanabilir?
Katı atık pompaları çok farklı malzemeler için kullanılabilir. Bu bir çamur da olabilir, doğaya zarar vermeyen bir malzeme de. Bu şekilde bertaraf edilmesi ülkemizi için çok önemli bir gelişme. Bizim buradaki vizyonumuz genel anlamda katı atık pompalamadır. Dolayısıyla bu türden her türlü malzemenin pompalanmasına talibiz.
AS Çimento İşletme Müdürü Yavuz Gültekin: “Başlı başına bir çevre projesi”
AS Çimento Fabrikası’nda iki yıldır işletme müdürü olarak görev yapan Yavuz Gültekin, tesislerine kurdukları yeni sistemin özelliklerini dergimize şöyle aktardı: “Fabrikamıza yaklaşık 1,5 yıl önce, evsel atıksuların atılmasından kaynaklanan arıtma çamuru, sevk sistemi ve pompa sistemi kurulumu gerçekleştirdik. Projenin amacı evsel atıksuların arıtılmasıyla oluşan çamurların hem bertaraf edilmesi hem de aynı zamanda ekonomik girdi olarak fabrikamıza fayda sağlamasıydı. Çamur sevk sistemi gelen çamuru 3 farklı lokasyonda fabrikamızda pompalıyor. Hem çamurun içerisindeki kuru maddenin kalorisinden faydalanıyoruz, hem de fabrikamıza bertaraf geliri olarak fayda sağlıyoruz. Sistem fabrika çalıştığı müddetçe 24 saat esasına göre çalışabiliyor. Sistemi oluşturan bileşenler arasında çamur, çamurun geçici depolandığı bunker, altındaki pompa istasyonu ve sevk boruları yer alıyor. Fabrikamızda 3 farklı lokasyonda pompalama yapıyorrz. Esas olarak farin değirmeni girişine, döner fırın intikaline ve kalsinatörüne, aynı zamanda kömür değirmeni girişine çamuru pompalar vasıtasıyla enjekte ediyoruz.
Hem çevreye hem ekonomiye katkı sağlıyor
Bu proje, başlı başına bir çevre projesidir. Antalya gibi turizmde lokomotif bir şehrin arıtma çamurunu, hiçbir atık eser miktarda da olsa kalmayana kadar yakılarak bertaraf ediyoruz. Dolayısıyla bir çevre projesinde olmaktan gurur duyuyoruz. Böyle bir projenin ülkemizde yaygınlaştırılması gerektiğini düşünüyorum. Doğrudan veya dolaylı olarak doğaya atık karışımı önleniyor ve ekonomiye de katkı sağlıyor.
AS Çimento Vardiya Mühendisi İsmail Oruç
“Bulunduğumuz kumanda merkezi odasında, çimento üretiminin her aşamasını ünite bazında takip ediyoruz. Sistemimiz 2 bölümden oluşuyor. 2 ayrı bunker ve 3 adet katı atık pompasına sahibiz. Katı atıklar, pülp olarak tesisimize geliyor ve bunkerlere dökülerek, helezonlar vasıtasıyla pistonlarla beraber sistemlere basıyoruz. Bazen katı atıklar fazla yoğun ve katı olarak gelebiliyor. Bunun önüne geçebilmek için de basınçlı su ventillerini devreye alıyoruz. Katı pülpü biraz daha sıvı hale getirmek, sisteme daha rahat entegre etmemizi sağlıyor.”
OM Mühendislik Makine İmalat ve Hidrolik Bölüm Sorumlusu Başar Geçkin
Katı atık pompalama sistemi nasıl çalışıyor?
AS Çimento içinde bulunan katı atık bertaraf tesisinin, imalatından kurulumuna kadar yaklaşık 1,5 senelik tüm süreci takip ettiğini belirten Başar Geçkin, sistemin işleyişini dergimize şöyle aktardı:
“Sistemimiz 2 adet 100 metreküplük bunkerden oluşuyor. Alt grupta helezon sistemimiz, sevk hattımız ve hidrolik güç ünitelerimiz mevcut. Şu anda günlük yaklaşık 550 ton katı atığı bertaraf için tesise gönderiyoruz. Katı atıklar tankerlerle tesise gelir ve bunkerlerimize boşaltılır. Bunkerlerimizin içerisinde, iki adet paletli sıyırıcı dediğimiz ataşmanımız mevcut. Bu ataşmanlar, helezon grubumuza cebren katı atığı iletirler. Helezon grubumuz, altta kazan ve sevk hattına katı atıkları yönlendirir. İki adet hidrolik silindirimizin önünde de basma takozları adıyla tabir ettiğimiz kauçuk ataşmanlar bulunuyor. Hidrolik güç sayesinde, katı atığı bertaraf etmek için tesisin fırınlarına yakma bölümlerine iletiyoruz. Makinemiz dikey olarak 90 metre, yatay olarak da 350 metreye kadar katı atığı, yaklaşık 90 ve 125 bar arasında bir basınçla gönderiyor.”
