Koronavirüs ile mücadelede belediyeler atık yönetimini nasıl yapıyor?

Son dönemlerde gündemimizde olan Coronavirus (COVID-19) salgını sebebiyle belediyelerin atık yönetimi uygulamalarının önemi bir kez daha anlaşıldı. Sürdürülebilir Kaynak Yönetimi için Şehirler ve Bölgeler Birliği ACR+, koronavirüs ile mücadele kapsamında dünyadaki bazı belediyelerin atık yönetimi konusunda yaptığı çalışmaları derledi. Derleme Marmara Belediyeler Birliği tarafından yayımlandı.

Marmara Belediyeler Birliği, yapılan araştırmalara göre koronavirüsün havada 3, bakır yüzeylerde 4, karton yüzeylerde 24, plastik ve paslanmaz çelik yüzeylerde ise 72 saate kadar hayatta kalabildiğini belirtti. 
Virüsün yalnızca yaşam alanlarımızda değil aynı zamanda atıklarımızda canlı kaldığına dikkat çeken Marmara Belediyeler Birliği; toplama ayırma, geri kazanım ve geri dönüşüm tesisleri, atık aktarma istasyonları ve düzenli atık depolama sahalarında, atıkların üzerinde COVID-19 virüsünün bulunmasının olası olduğunun altını çizdi.
Birlik, atıkların kaynağında ayrılması, toplama sistemlerinin virüsün hayatta kalma süreleri de göz önüne alınarak çalışanların mağduriyetini asgari düzeye indirecek şekilde düzenlenmesinin gerekli olduğunu ifade etti. 
Marmara Belediyeler Birliği, bu süreçte ihtiyatlılık ilkesi kapsamında; virüs ile kontamine olan (bulaşan) her türlü malzemenin (koruyucu maske, enfekte kişinin kullandığı kişisel atıklar, eldiven) tıbbi atık olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.  

ACR+’ın kent içi atık toplama sistemlerinin atık ve halk sağlığı sektöründe çalışan işçi sağlığını gözeterek derlediği ve Marmara Belediyeler Birliği’nin yayımladığı çalışmadan örnekler şöyle:

Avusturya

• Land Salzburg

Enfekte kişilerin bulunduğu evlerde, atıklar yırtılmaya dayanıklı plastik çöp poşetlerinde küçük paketlerde toplanmalı, mühürlenmeli ve böylece mevcut atık toplama kaplarına atılmalıdır. Sıkıca kapatılmış olan çöp torbaları, her zamanki gibi boşaltılan mevcut atık toplama kaplarına atılmalıdır.

Belçika

• Wallonia

Walloon yönetimi, bölgesel atık idaresinin ve belediyeler arası ve / veya belediye yetkililerinin garanti etmesi gereken hizmetleri ve tespit edilecek öncelikleri belirleyen farklı organizasyonlar ve federasyonlarla işbirliği içinde yazılmış bir genelge yayımladı. Kapıdan atık toplama, öncelikle tercih edilmesi gereken atık toplama yöntemi olmaya devam etmektedir, çünkü vatandaşlar atıklarını fiilen daha az insan temasına izin veren başka yollarla atmak için seyahat etmek zorunda değildir. Belediyeler arasındaki tüm bölgelere dağılmış gönüllü toplama istasyonları (bankalar, gömülü konteynırlar...) yoluyla atıkların toplanmasıdır. Bu toplama yöntemi insanların hareket haline geçmelerini gerektirse de, aşırı bir şekilde insanların toplanmasına neden olmaması açısından kabul edilebilir bir seçenek oluşturabilir. Sonuç olarak bu iki toplama yöntemi; sivil ortam alanlarında toplamaya ve geri kazanım merkezlerine, ikinci el mağazalarına veya bağışlara yapılacak doğrudan katkılara göre önceliklidir. Mümkün olduğunca, kapıdan seçici atık toplama (ambalaj, organik atık, kâğıt-karton, hacimli eşyalar, vb.), öncelikli atık toplama işleminin ayrılmaz bir parçasıdır. Belediye birlikleri ve onlara bağlı belediyeler, kapıdan atık toplamaktan sorumlu personelin risklerini en aza indirgemek için vatandaşlara aşağıdaki üç mesajı iletmeye davet edilmektedir:

1. Virüsün atıkta hayatta kalma olasılığını en aza indirmek için en az 7 günlük bekleme süresinden sonra atık ve organik atıklarla dolu bir torba hazırlayın;
2. Küçük konteynerlerde bile torba veya torbalar kullanın;
3. İnsanlar koronavirüs ile enfekte olmuşsa veya koronavirüs enfeksiyonu şüphesi varsa, atık torbalarını ikinci bir ücretsiz plastik torba (içine yerleştirilen) ile çiftleyin.

• Flanders

Flanders’daki Atık Yönetimi, Covid-19’un yayılmasını sınırlamak için Belçika yetkilileri tarafından alınan önlemlerden etkilenmektedir:

Flanders’da atık toplanması
- Tüm geri dönüşüm parkları 5 Nisan 2020 tarihinde yeniden değerlendirme yapılana kadar bu tarihe kadar kapalı kalacaktır.
- Her türlü atığın kapıdan toplanması sağlanacaktır. İşgücü sıkıntısı olması durumunda, atıklara ve organik atıklara öncelik verilecektir.
- Depolama tesisleri (tekstil, cam ve yeraltı konteynerleri) çevresindeki hijyen, konteynerlerin düzenli olarak boşaltılmasıyla sağlanacaktır.

Uluslararası atık taşıma
Taşımacılık, Belçika tedbirlerinden etkilenmemekle birlikte, diğer ülkelerin sınırlarını kapatma veya kapatmama veya atık taşımacılığı sektöründeki şirketleri kapatma kararlarından etkilenebilir.

Atık taşıma işçileri ve müşteriler arasındaki kişisel temaslar
OVAM, atık taşıma işçilerinin, müşterilerin kimlik tespiti ve / veya imzasını isteme yükümlülüğünü askıya alarak, bu kişisel temasları sınırlandırma önerisini kabul etmektedir.

Hırvatistan

• Zagreb

23 Mart’tan itibaren, yerel atık yönetim şirketi, belirlenmiş bir programa göre, tüm atık konteynerlerini dezenfekte etmeye ve yıkamaya başlayacaktır. Vatandaşlardan, şirket personeli tarafından yıkanmaları için kutularını ve konteynerlerini görünür bir yerde bırakmaları istenmektedir. Bir defalık bir etkinlik olacaktır. Diğer tüm işlemler (atık toplama vb.) bir sonraki duyuruya kadar olağan şekilde sürdürülecektir.

Çekya
Ulusal Halk Sağlığı Enstitüsü’ne göre, izolasyondaki bir kişiden gelen tüm kişisel atıklar (maskeler ve mendiller dahil) tek kullanımlık plastik bir çöp torbasında saklanmalı ve doldurulduktan sonra sıkıca bağlanmalıdır. Plastik torba daha sonra ikinci bir torbaya konulmalı ve bir atık kabına yerleştirilmeden önce bağlanmalıdır.

Finlandiya
Finlandiya İş Sağlığı Enstitüsü, COVID-19’a karşı önleyici tedbirlerin nasıl alınacağına ve COVID-19’un yayılmasının nasıl durdurulacağına ilişkin rehber yayımladı. Talimatlar, atık yönetimi şirketleri ve onların çalışanları ve sürücüleri vb. için bilgileri içeriyor ve aynı zamanda hane halklarına aşağıdaki tedbirleri almalarını da söylüyor:
- Mendiller (tuvalet kâğıtları) ve peçeteler, artık biyolojik atık ile değil, karışık atık ile atılmalıdır.
- Atık torbaları uygun şekilde kapatılmalıdır.
- Atık kutularının boşaltılmasında herhangi bir gecikme olursa, atığı sıkıca paketleyin ve sağlığa zarar vermeyeceği ve hiçbir hayvanın atığa erişemeyeceği bir depoya / odaya götürün.
- Enfekte kişilerin atıkları ayrı olarak toplanmalıdır

Fransa

• Amiens Métropole

Amiens Métropole, aşağıdaki organizasyona göre evsel atık yönetimi kamu hizmetleri sürekliliğini sağlar: Evsel atıkların kapıdan toplanması, ambalaj atıkları ve çöp olmak üzere 2 ayrı iş akışı halinde olağan ritmine göre devam ettirilmektedir. Gönüllü toplama noktalarında toplama hizmeti sürdürülmekte ve işlemektedir, herhangi bir yasadışı depolama oluşmasını önlemek için atıklar çöp kutularına konulmalıdır. İki evsel atık toplama merkezi sadece işçileri için 20 Mart’a kadar açık olacak, diğeri ise bir sonraki duyuruya kadar kapalı kalacaktır. Hacimli atıkların evlerden randevu ile toplanması da süresiz olarak askıya alınmıştır.

• Grand Besançon Métropole

Atık toplama hizmeti normal olarak tüm belediyeler tarafından yürütülmektedir. Seçici toplama ile ilgili olarak, 19 Mart itibarıyla banliyö bölgelerinde geri dönüştürülebilir atık toplama işlemi askıya alınmıştır. Geri dönüştürülebilir atıklar hâlâ toplu konutta toplanmaktadır. Besançon şehir merkezi sakinleri, geri dönüşümlü evsel ambalaj atıklarını, ayırma istasyonlarının gönüllü toplama konteynerlerine bırakabileceklerdir. Camın seçici olarak toplanması ve bırakma yerlerinde tekstil, ayakkabı, deri eşyaların toplanması bir sonraki duyuruya kadar askıya alınmıştır. Hükümet tarafından sokağa çıkma yasağı ilan edildiğinden dolayı vatandaşların daha sonraki bir tarihte seçici toplamaya devam etmek için camı ve tüm tekstil malzemelerini geri dönüşüm için evde tutmaları istenmektedir. Tüm atık getirme merkezleri ve (chalet de compostage adı verilen) toplu kompost istasyonları kapalıdır. Ayrıca, toplama merkezlerine gitmek, hükümet tarafından yetkilendirilen hareketlerin kapsamına girmez. Vatandaşlar atıklarını geçici olarak evde tutmaya ve özellikle çöp kutusuna veya ayırma kutusuna koymamaya özen göstermeye davet edilmektedir. Tüm etkinlikler, eğitimler ve geri dönüşüm sahalarına yapılan ziyaretler iptal edilmiştir. Yeniden kullanılabilir bebek bezi kiralama hizmeti de iptal edilmiştir. Maskeler, bardaklar, kâğıt peçeteler vb. gibi hem çevre için hem de bunları işlemekle görevli personel için bulaşıcı bir risk oluşturması muhtemel nesnelerin, hava geçirmez şekilde kapatılmış bir torbada bertaraf edilmesine ilişkin olarak atık ayırma talimatları vatandaşlara hatırlatıldı. Her türlü sivri, kesici veya delici bakım atıkları, tıbbi atıkları yöneten bir eko-yapı olan DASTRI eko-organizasyonu tarafından uyarlanan ve yönetilen hava geçirmez kaplarda toplanmalıdır. Kendi kendine tedavi gören hastalar reçetelerini göstererek eczaneden ücretsiz bir kutu alabilirler. Doldurulduktan sonra kutu kapatılmalı ve bir toplama noktasına geri gönderilmelidir.

• Nantes

Evsel atıklar toplanmakta ancak ayırma tesislerinin kapatılması nedeniyle geri dönüştürülebilir atık toplanması geçici olarak askıya alınmıştır. Vatandaşlardan geri dönüştürülebilir atıkları biriktirmeleri ve mümkün olduğunca tutmaları istenmektedir. Tüm atık getirme merkezleri ve ekolojik noktalar kapalıdır. Hacimli atıkların talep üzerine toplanması askıya alınmıştır. Toplu kompost istasyonları kapatılmıştır. (Kâğıt, karton, cam…) toplama hizmetleri iptal edilmiştir.

• Paris

16 Mart’tan itibaren atık getirme merkezleri ve ayrıştırma noktaları kapatılmıştır ve Trilib servisi (mobil toplama merkezi) askıya alınmıştır. Hacimli atıkların toplanması iptal edilmiştir.

Almanya

• Bavaria

Bavyera Çevre Departmanı tarafından yayınlanan kılavuzlar: Atık yönetimi çalışanlarının korunması ve COVID-19 yayılımının önlenmesi en yüksek önceliğe sahiptir. Yerel sağlık otoritesinin herhangi bir talimatına ve spesifikasyonlarına uyulmalıdır. Ayakta tedavi gören hastaların yönetimi için Robert Koch Enstitüsü’nün önerilere dayanarak, COVID-19 vakalarının doğrulandığı veya şüphelenildiği hanelerden gelen atıklarla ilgili olarak şu önlemler alınmıştır: Mendiller, kâğıt peçeteler ve diğer benzer atık fraksiyonları çöpün içine atılmalıdır. Bu, örneğin, yiyeceklerin yenildiği yoğurt kapları gibi geri dönüştürülebilir atıkları da içermektedir. Prensipte, COVID-19 tanısı konulmuş veya şüpheli vakası olan hane halkları ayrı atık toplama sistemlerini (örneğin; kâğıt kutusu, biyolojik çöp kutusu, sarı çanta) sadece sınırlı bir şekilde kullanmalıdır. Ancak, cam atıkları eskisi gibi ayrı ayrı bertaraf edilebilir. Diğer tüm haneler, atık yakma tesislerinde bertaraf kapasitelerini gereksiz yere artırmamak için atığı eskisi gibi atmaya devam edeceklerdir. 

Halkı ve atık yönetimi çalışanlarını korumaya yönelik önlemler:
- Bavyera atık yakma tesislerinde kalan atıkların işlenmesi, 1000°C’ye kadar çok yüksek sıcaklıklarda güvenli imhalarını sağlar.
- Aynı atık konteynerinin diğer kullanıcılarının ve atık işçileri gibi üçüncü tarafların riske maruz kalmamasını sağlamak için atık, uygun mekanik özelliklere sahip güvenli bir şekilde kapalı torbalarda teslim edilmelidir.
- Ayrıca, keskin nesnelerin kırılmaz ve delinmeye karşı dayanıklı tek kullanımlık torbalarda paketlenmesi gerekir. 
Yukarıda belirtilen tavsiyelerin bir sonucu olarak, fazla miktarda atık üretilirse, haneler atık torbalarını mümkün olduğunca uzun süre diğer insanlar ve hayvanlar için erişilemeyen odalarda veya balkonlarda saklamalıdır. Üçüncü şahıslar için tehlikeyi önlemek amacıyla toplanılmasından kısa bir süre önce bunları çıkarmalıdır.

Büyük Britanya

• İngiltere

COVID-19 şüphesi olan vakaların bulunduğu alanlardan ve bu alanların temizlenmesinden kaynaklanan atıklar (tek kullanımlık bezler ve peçeteler dahil olmak üzere):

1. Plastik çöp torbasına konulmalı ve dolduğunda bağlanmalıdır.
2. Plastik torba daha sonra ikinci bir kutu torbasına konulmalı ve bağlanmalıdır.
3. Uygun ve güvenli bir yere konulmalı ve bireyin test sonuçları bilinene kadar saklanmak üzere işaretlenmelidir.

Atıklar güvenli bir şekilde saklanmalı ve çocuklardan uzak tutulmalıdır. Negatif test sonuçları çıkana dek veya atık en az 72 saat depolanana kadar atıklarınızı ortak atık alanlarına koymamalısınız.
- Eğer bireyin testleri negatifse, bu normal atıklarla birlikte konulabilir.
- Bireyin testleri pozitif çıkarsa, atıkları en az 72 saat saklamalı ve normal atıklarla birlikte koymalıdır.

En az 72 saat depolama uygun değilse, yerel atık toplama yetkiliniz o anda atıklarınızı toplar. Ya da başka bir klinik atık yüklenicisi tarafından Kategori B bulaşıcı atık olarak toplanması için gerekli düzenlemeleri yapın. Atıklarınızı uygun işleme tabi tutmak üzere torbalarınızı yerleştirmeniz için size turuncu tıbbi atık torbaları sağlanacaktır.

• Central Scotland (North Lanarkshire Council)

Kuzey Lanarkshire Konseyi’nin Atık Çözümleri hizmeti, koronavirüsün etkisi için hazırlıklara ilişkin olarak ve 6 haftalık bir süre içinde personelde %35’lik bir azalma olduğunu varsayarak kamuya açık bir mesaj yayımladı: “Şu anda herhangi bir sorun yaşamamış olsak da, işgücü sorunlarıyla karşılaşmamız durumunda halk sağlığına dayalı öncelikli bir yaklaşım olacaktır. Aşağıdaki liste, ‘1’ en yüksek öncelik olacak şekilde toplamanın öncelik düzeyini ayrıntılı olarak açıklamaktadır:

1. Tıbbi atık (siyah çöp kutusu) haftalık toplama
2. Standart atık (siyah çöp kutusu) toplama
3. İki haftada bir gıda toplama
4. İşyerlerinden toplama
5. Cam/Metal/Plastik toplama
6. Kâğıt/Karton toplama
7. Özel toplamalar

Eğer hizmet, personel seviyelerinde önemli bir azalma ile karşılaşırsa, ilk aşamada tüm ön hat hizmetlerini sürdürmek için fazla mesai ve ajans yardımı kullanılacaktır. Bu müdahaleye rağmen gerekli personel seviyesini koruyamazsak, hizmet alanları halk sağlığı önceliği sırasına göre askıya alınacaktır. Örneğin; bu, önceden planlanmış özel toplamaların gelecekteki bir tarihe yeniden tahsis edilmesini ve daha sonra bir sonraki planlanmış toplama gününe kadar geri dönüşüm hizmetlerinin askıya alınmasını içerecektir.
Personel düzeyleri günlük olarak gözden geçirilecek ve eğer kritik bir seviyenin altına düşersek ve İskoç Hükümeti’nin insanların 14 günlük bir süre boyunca kendi kendine tecrit etmesi gerektiğine dair mevcut rehberliği ışığında, hizmet mevcut kadro düzeyinin 14 gün boyunca devam edeceğini varsayarak yeniden yapılandırılacaktır. Bu konu, sosyal medya aracılığıyla ve Konsey web sitesinde Müşteri İletişim Merkezi tarafından telefon aracılığıyla yöre sakinlerine mesajlarla iletilecektir.
Bu yaklaşımı benimsemek umarız ki tıbbi atık, atık ve gıda toplamaya ilişkin kritik halk sağlığı hizmetlerini devam ettirmemizi sağlayacaktır. Benzer şekilde, Evsel Atık Geri Dönüşüm Merkezleri’mizdeki personel düzeylerinde de benzer bir düşüş yaşarsak, beklenmedik durum düzenlemeleri mevcuttur. Açık kalan Evsel Atık Geri Dönüşüm Merkezleri sayısını azaltacağız ve Evsel Atık Geri Dönüşüm Merkezleri çevresindeki nüfus ve kapasiteleri dikkate alınarak bu merkezler kapatılacaktır. Özetle, herhangi bir hizmette azalma olmamasını sağlamak için mümkün olan her önlemi alacağız; ancak yukarıdaki bilgilerin size neden bu değişiklikleri yapmaya mecbur kalabileceğimize ve bu kararların ardındaki mantığa ilişkin bazı bilgiler sağladığına inanıyorum.”

İrlanda
Peçeteler ve maskeler de dahil olmak üzere enfekte olmuş bir kişinin kullandığı tüm atıklar, plastik bir çöp torbasına konulmalıdır. Çanta yaklaşık dörtte üç dolu olduğunda bağlanmalıdır. Plastik torba ikinci bir torbaya yerleştirerek bağlanmalıdır. Çöp torbaları 72 saat boyunca toplama için dışarı konulmamalıdır.

İtalya
İtalya’daki farklı belediyelerdeki ve bölgelerdeki durum, ACR+ üyesi UTILITALIA tarafından aşağıda (İtalyanca) özetlenmiştir.

• Ulusal düzey

İtalya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı, hane halkı tarafından üretilen iki ana belediye atık akışı kategorisini birbirinden ayıran talimatlar yayımladı.

Tipoloji 1- COVID-19 pozitif kişiler veya zorunlu karantinadaki kişilerin bulunduğu hane halkı tarafından üretilen belediye atıkları
Bulaşıcı tıbbi atık (tehlikeli) olarak sınıflandırılır. Yönetim prosedürleri, bu tür atık akımları için yasa düzenlemelerine uygun olmalıdır (uzman şirketler tarafından yürütülen operasyonlar, standart torbalarla toplama, sterilizasyon, özel işleme tesisleri, vb.). Toplama hizmetlerini garanti altına almak için, güvenli bir belediye atık yönetimi prosedürleri aşağıdaki gibidir:

- Kaynakta ayrı toplama yoktur, tüm atık fraksiyonları atık (çöp) olarak toplanır.
- Günlük olarak toplanmak üzere evin dışına konulmadan önce atık bir ilk torbada ve daha sonra ikinci bir torbada (veya ikinci torbanın mekanik özelliklerine göre daha fazla) toplanmalıdır.
- Mümkünse, atık torbaları için pedallı bir çöp kutusu ya da konteyner kullanın.
- Torbaların tek kullanımlık eldivenlerle (ip veya yapışkan bant ile) bağlanması gerekir.
- Torbalar elle bastırılmamalıdır.
- Evcil hayvanların atık torbalarına yaklaşmasına izin verilmemelidir.
- Atıklar mevcut sisteme göre toplama için teslim edilmelidir.
- İzolasyondaki/karantinadaki kişi toplama hizmeti için atıkları teslim edemezse, yerel makam uzman personel ile özel bir hizmet sunmalıdır.

Tipoloji 2- COVID-19 pozitif kişilerin veya zorunlu karantinadaki kişilerin bulunmadığı hane halkı tarafından üretilen belediye atıkları
Mevcut ayrı toplama sistemine uygun olarak toplanır. Peçeteler, maskeler ve tek kullanımlık eldivenler; ip veya yapışkan bantla kapatılmış 2 torbayla teslim edilmesi gereken atık akışına dahil edilmelidir.

Çalışanların şunları yapması önemle tavsiye edilir:

- Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen kurallara uymak,
- Maske, eldiven vb. gibi kişisel koruyucu ekipmanları kullanmak,
- Kişisel koruyucu ekipmanların ve tulumların sık sık temizlenmesi,
- Kontaminasyon riski varsa, tek kullanımlık olmayan eldivenlerin tek kullanımlık eldivenler ile değiştirilmesi
- Araç kabinlerinin dezenfekte edilmesi.
Atık bertarafı, yakma tesislerine (varsa) öncelik vererek yerel kurallara uygun olarak yürütülmelidir.

• Treviso

Contarina’nın (atık operatörü) hizmet verdiği belediyeler için kapıdan ayrı toplama hizmetleri sağlanacak, ancak atık getirme merkezleri kapatılacaktır. Sokak temizleme faaliyetleri (iki işçi arasındaki minimum mesafeyi garanti ederek), azaltılabilseler bile sürdürülecektir. Aksi takdirde halka açık Contarina ofisleri kapatılacak (ofislere yalnızca belirli telefon randevuları ile belirli nedenlerle erişmek mümkün olacaktır) ve çevrimiçi ve çağrı merkezi hizmetleri etkin olacaktır. İşçiler, hükümet tarafından belirlenen genel kurallara uyma talimatlarını aldılar ve kişisel koruyucu ekipmanlarla donatıldılar. İnsanların toplanmasını önlemek için esnek bir giriş zamanı ayarlanmış ve soyunma odaları kapatılmıştır. Tahsilat hizmetleri bir araç başına bir işçi ile yapılmaktadır.

• Toskana bölgesi

Toskana Bölge Yönetimi, COVID-19 enfekte kişilerin bulunduğu hane halkları tarafından üretilen atıkların yönetimine ilişkin bir yönetmelik yayımlamıştır.

- Hedef belirleme
Yerel sağlık birimi hedef hane halklarının adını, adresini ve iletişim bilgilerini belediyeyle paylaşır. Belediye, bilgileri yerel belediye atık operatörüne iletir.

- Toplama aşaması
Yerel belediye atık operatörü, hedef hane halklarına özel toplama KİTİ sağlar. KİT; torbalar, yapışkan bant ve kutulardan oluşur. Kapıdan kapıya toplama haftanın her 3 gününde bir yapılacaktır (telefonla temas halinde). Hane halkı tarafından üretilen tüm atık fraksiyonları atık (çöp) olarak toplanacaktır (ayrı toplama yapılmaz).
Bu koşullarda üretilen atıklar çöp (20.03.01) olarak sınıflandırılır, ancak “normal” çöplerden ayrı tutulmalıdır.

- İşleme/Bertaraf aşaması
Bu atık, herhangi bir ön sınıflandırma / işleme tabi tutulmaksızın seçilen yakma tesislerine doğrudan verilebilir. Atıkların, kontrollü alanlara yerleştirilen belirli bir konteynerde geçici olarak stoklanması mümkündür.

Lüksemburg
Evsel atıklar, organik atıklar, cam, kâğıt/karton ve PMC ambalajları (Lüksemburg’un Yetkili Geri Kazanım Kuruluşu Valorlux torbaları) aksi belirtilmedikçe normal olarak toplanacaktır. Valorlux için programlar normal kalmaktadır. Kâğıt/karton, cam, eski giysiler ve kullanılmış piller gibi geri dönüştürülebilir malzemeler, 65 kamu toplama noktasından birindeki konteynırlara konulabilir. Vatandaşlardan ve ziyaretçilerden bu toplama noktalarına ilişkin talimatları izlemeleri ve bu malzemelerin hiçbirini konteynerlerin yanında bırakmamaları istenmektedir. Servis Hijyeni (Sanitasyon Bölümü) bu konteynerleri düzenli olarak boşaltacaktır. Tüm talep üzerine toplamalar (hacimli atıklar, bahçe atıkları vb.) askıya alınmıştır ve Geri Dönüşüm Merkezi bir sonraki duyuruya kadar kapalıdır. 19 ve 20 Mart tarihlerinde SuperDrecksKëscht tarafından yapılması planlanan mobil ve kapıdan toplamalar da iptal edilmiştir.

Norveç

• Genel

Çevre Müdürlüğü, hanelerden ve sanayiden kaynaklanan atıkların toplanması ve işlenmesinin sürdürülmesinin önemli olduğunu belirterek, vatandaşlardan önümüzdeki dönemde atık bertarafı hizmetlerine aşırı yüklenmemelerini istemiştir.
Bazı atık getirme merkezleri, atık vermeye gelen insanların yoğunluğu ile karşı karşıyadır. Birçoğu çalışma saatlerini azalttı ve bazı belediyeler, özel kişilerin atık getirme merkezlerine atık vermelerini yasaklayacağını açıkladı.
Vatandaşlardan, koşullar normale dönene ve her belediyede atık toplama kapasitesi daha iyi olana kadar, mümkün olduğunca, normalde atık getirme merkezlerine verilmesi gereken atıkları kendi evlerinde depolamaları istenmektedir. Ayrıca, atıkları dağıtacağı göz önüne alınarak, bu günlerde tavan aralarını ve bodrumları temizlemek de önerilmemektedir.
Aynı zamanda, belediyelerin, atık sıkıntısı veya bilinçsizce muamele riskini en aza indirgemek için atık getirme merkezlerinde asgari bir tedarik sağlaması önemlidir.
Ülkenin birçok yerinde, özel atık operatörlerinden bir konteyner kiralamak mümkün olacaktır, bu da atık getirme merkezi aramak için bir alternatif olabilir.
Bazı belediyelerde, tehlikeli atıklar için refakatsiz kabul alanları vardır. Bireyler bunları sadece tehlikeli atıkları atmak için kullanmalıdır.
Çevre Müdürlüğü, atık ve tehlikeli atıkların işlenmesinin, atık endüstrisindeki çalışanları bu günlerde önemli bir iş yüküne ve korona yayma riskine maruz bıraktığına dair çeşitli raporlar almıştır.
Çevre Müdürlüğü durumu yakından takip etmekte ve atık endüstrisi, iş dünyası ve belediyelerle yakın diyalog içinde olup, gerekli atık yönetimini sağlamak için çeşitli önlemler almayı düşünmektedir.

• KS Bedrift*

KS Bedrift Waste, üyelerinin aldığı bazı önlemleri derlemiştir:

- Haneler
Kullanıcıları (kendi web sitesi veya sosyal medya) azaltılmış çalışma saatleri, toplama sistemindeki gecikme beklentileri, sürülebilen ve dik durabilen konteynerler hakkında bilgilendirmek, atıkların ekstra iyi ambalajlanması ve sızdırmazlığını istemek, el hijyeni, mesafe, konteynerlerde ellerin yıkanması hakkında pratik öneriler sunmak. 
Atık getirme merkezlerine gitmekten kaçınılması ve tercihen e-posta ve telefon yoluyla soruların sorulması önerilir.

- Kendi tesislerimiz
Birçok atık getirme merkezi açıktır, ancak geri dönüşüm merkezleri gibi bulaşma riski olan tipik alanlar genellikle kapalıdır. Bazıları, ziyaretçilere ve çalışanlara enfeksiyon bulaşma riski nedeniyle geri dönüşüm istasyonlarını geçici olarak kapatmayı seçti. Erişim sınırlıdır, bu nedenle bir seferde birkaç ziyaretçi tarafından sadece birkaç tür atık verilebilmektedir (birçok yerde birlikte olmaktan kaçınmak). 
Kartla klasik ödeme yerine temassız ödemelerle kişilerle temastan mümkün olduğunca kaçınılır. Doğrudan ziyaretçilerle konuştuğunda çalışanlar ekranlar aracılığıyla korunmaktadır. Rehberli turlar iptal edilmiştir. 
Çoğu belediye, çöp toplayıcıları arasında, kamyonlarda ve giysilerde yüksek hijyen gibi kontaminasyonu önlemek için önlemler almıştır. Kahve ve öğle yemeği molaları ayrı ayrı veya sadece birkaç kişiyle alınır.
Vatandaşların atık getirme merkezlerine gitmekten kaçınmaları, çöp kutularındaki tutamakları temizlemeleri ve atıkları dikkatlice ayırmaları ve belediyenin atık ve gıda atıklarına öncelik vermesi gerekiyorsa mümkünse evde sınıflandırılmış atıkları tutmaları teşvik edilir. 
Genel hijyen önlemleri hem vatandaşlar hem de çalışanlar için geçerlidir. 
Normal bir durumda bulaşıcı sayılacak atıkların şimdi de bulaşıcı kabul edilmesi gerekmektedir.

• Norveç Hükümeti

- İşleme ve tasnif tesisleri dolduğunda ara depolama ihtiyacı
- Düzenli depolama izinlerinde geçici değişiklik
- Başka bir yerde atık taşımak için geçici izinler
- Atık sektörü çevresel konularda “kritik sektör” olarak değerlendirilmektedir. Bu, örneğin olağanüstü durumlarda çocuk bakımına öncelik verir.

* KS Bedrifht, belediye sektöründeki işletmeler için bir işveren derneği ve çıkar grubudur.

Portekiz
SARS-CoV-2 (COVID-19) pandemi durumunda atık yönetimi için Kılavuz ve Öneriler- Sürüm 1.0- 17.03.2020

Farklı bağlamlarda ve ortamlarda SARS-CoV-2 (COVID-19) enfeksiyon vakalarındaki artış nedeniyle ve halk sağlığı bağlamında endişelerin artışı ile birlikte; hastaları evde tedavi ederken atıkların yönetimi ilişkili risk faktörlerini kontrol etme ihtiyacı göz önüne alınarak; hem halktan hem de atık işleme operatörlerinden gelen soruları; bu salgın durumda atık yönetimi ile ilgili 13 Mart 2020 tarihli RCM no. 10-A / 2020-14 kılavuz ilkelerin yayınlanması Çevre ve İklim Bakanlığı’na aittir. 
Kılavuzlar, halk sağlığının, çalışanların korunmasını sağlamayı ve hastalığın yayılmasını önlemeyi, etkili ve verimli atık yönetimi ihtiyacı ile uyumlu hale getirmeyi amaçlamaktadır.

Slovenya
SNAGA bazı güvenlik önlemleri getirmiştir: (şimdiye kadar hepsi değil) birkaç toplama merkezi kapatıldı ve mobil atık toplama ünitesi aracılığıyla tehlikeli atık ve küçük elektrikli/elektronik ekipmanların toplanması iptal edildi.

İspanya

• Ulusal

Ekolojik Geçiş ve Demografik Mücadele Bakanlığı, özerk topluluklarla ve İspanya Belediyeler ve İller Federasyonu ile (FEMP) istişarede bulundu ve bunun sonucunda yerel kuruluşlara; COVID-19 sebebiyle izole edilmiş/karantina altındaki insanların bulunduğu hanelerden kaynaklanan evsel atıkların yönetimi hakkında bazı tavsiyeler verdi. Atık yönetimi özerk toplulukların ve yerel kuruluşların sorumluluğunda olduğu için, bunlar, ihtiyati ilkeler dikkate alınarak, otonom idareler ve FEMP de dahil olmak üzere tüm yetkili makamlarla tartışılmış olan iyi uygulama kılavuzlarıdır.
Öneriler, Sağlık Bakanlığının tavsiyelerini takiben hem evsel atık yönetimini hem de hastanın atıklarının olduğu atık torbalarının yönetimini yönlendirmektedir.

- Hanelerde atık yönetimi
COVID-19 hastalarından ya da karantina evlerindeki peçeteler, maskeler, kişisel koruyucu ekipmanlar ve diğer atıklar; tercihen bir kapak ve açma pedalı ile odaya yerleştirilmiş bir çöp kutusuna atılmalıdır. İçine konulduğu plastik torba, odadan çıkarılmadan önce hava geçirmez bir şekilde kapatılmalıdır.
Maske ve bardaklar, yukarıda açıklananlara benzer özelliklere sahip ve hava geçirmez şekilde kapatılmış plastik bir torba ile bu amaç için yukarıda açıklananlara benzer özelliklere sahip hasta odasının dışındaki bir konteynere bırakılmalıdır. Her bir torbaya (torba 1) atık konulmasından sonra aşağıda belirtildiği şekilde kapatılmalı ve atılmalıdır.
Önceki atıklarla birlikte 1. torba, hava geçirmez bir şekilde kapatılmış olan kalan fraksiyonunu (2. torba) içerecek şekilde sevk edilmiş çöp torbasına yerleştirilecektir.

- Hasta atık torbasının yönetimi
2. torba sadece kalan fraksiyonla birlikte biriktirilecektir. 2. torbanın, ayrıştırılmış fraksiyonlardan (organik, ambalaj, kağıt, cam veya tekstil) herhangi birinin ayrı toplama konteynırlarına veya çevresine bırakılması kesinlikle yasaktır.

Toplanan kalan fraksiyon:
- Mümkünse torbaları manüel olarak açmadan doğrudan düzenli depolama veya yakmaya gidecektir.
- Ön bir işlemin gerekli olması durumunda, söz konusu işlem, torbaların manüel olarak açılmasını önleyerek otomatik olarak yapılacaktır.

Malzemelerin geri kazanımı sadece otomatik olarak yapılacaktır; güvenliği en üst düzeye çıkarmak için, yetkili makamlar malzemelerin en az 72 saat saklandığını kabul edebilirler.
Hem atıkların toplanması için hem de bu atık torbalarını kabul eden tüm tesislerde, işçilerin korunması için özel protokoller geliştirilecek veya mevcut protokoller aynı amaçla gözden geçirilecek ve çalışanlar için gerekli kişisel koruyucu ekipman sağlanacaktır.
Kriz süresince, COVID-19’dan etkilenenlerin yüksek düzeyde olduğu merkezlerden/yerlerden konutlar, hastaneye dönüştürülmüş oteller, vb.) atık torbalarının (tip 2) farklı şekilde toplanması gerçekleştirilebilir. Bu torbalar dışarıdan bakarak ve kolay bir şekilde tanımlanacaktır (örneğin yalıtım bandı veya benzeri ile) ve atıkların toplanmasından sorumlu yetkililer tarafından oluşturulan forma göre depolanacaktır. Bu torbalar yukarıda belirtilen şekilde yönetilecektir. 

• Katalonya

Ekolojik Geçiş ve Demografik Mücadele Bakanlığı’ndan alınan talimatlar doğrultusunda, belediye atık işleme tesislerinin sahiplerine ve işletmecilerine aşağıdaki talimatlar gönderildi:
- Belediye atık işleme tesislerinin normal işleyişini mümkün olduğunca sürdürerek, kamu hizmeti üzerinde en az etkiyi sağlamak;
- Tesis işletime alınabildiği sürece personelin atıklarla doğrudan temasından kaçınılmalıdır. Bu anlamda, otomatik sistemleri mevcut oldukları sürece yerinde tutarak manuel triyaj işlemlerinden kaçınılmalıdır. 
- Tüm personelin uygun kişisel koruyucu ekipmanlarla çalışması ve tesislerde bu malzemelerin yeterli stokunun bulunması gerekir;
- Personelin yaygın bir şekilde bulaşmasını önlemek ve hizmetin daha fazla garanti altına alınması için iş vardiyalarının ayrılması tavsiye edilir.
- COVID-19 enfeksiyonu ile tanımlanan veya enfekte kişilerle tanımlanan spesifik yerlerden gelen atıkların alınması durumunda, bunlar doğrudan nihai bertarafa gönderilmelidir (mümkünse yakma, aksi takdirde kontrollü depolama).
- COVID-19 pandemi döneminde değerlendirme süreci sırasında geri kazanılan malzemeler sevk edilmeden önce en az 72 saat depolanacak ve depoda manipülasyonu en aza indirilecektir.
- Yetkili kuruluşların talimatları veya operasyon personelinin olası enfeksiyonu nedeniyle, hizmetin bir sıkıntı yarattığı durumlarda, atıkların işlenmesi için alternatif yetkili tesislere aktarılması sağlanmalıdır.
- Atıkların eşdeğer işlenmesi için yetkili tesislere aktarılması mümkün olmadığında, tüm atıklar doğrudan nihai bertaraf işlemlerine gönderilebilir. Bunlar mümkün olduğunda enerji geri kazanımı veya alternatif olarak kontrollü depolama olacaktır.
- Bu bağlamda, nihai bertarafın, ulaşımın etkisini azaltmak için Katalonya’daki, tercihen yakındaki yetkili tesislerde yapılması tavsiye edilir. Durumun değişimine bağlı olarak, başka olağanüstü tedbirler de uygulanabilir.

Kaynak: 

http://marmara.gov.tr/belediye-atik-yonetimi-ve-covid-19-23308 
http://marmara.gov.tr/UserFiles/Attachments/2020/03/31/64155f95-bf15-4c3e-8760-544e96e7c18d.pdf